ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (25)

DHUNA POLITIKE SI NJË ASPEKT I KUNDËRRUGOVIZMIT

Dhuna politike nuk është aspekt i kundërrugovizmit vetëm pse ishte e drejtuar kundër njerëzve të linjës institucionaliste, por edhe për faktin se në këtë mënyrë provohej të ndryshohej mënyra e sjelljes së kësaj linje në rrafshin politik, përkatësisht që të detyrohej të shndërrohej nga një parti politike-qytetare-demokratike që veprimtrine e vet e ushtron mbi baza të parimeve demokratike dhe institucionale, në parti ekstremiste që përdor edhe mjete të dhunshme politike, duke synuar kështu që të vënë përballë dhe kundër njëra-tjetrës udhëheqjet e degëve me atë qendrore, përkatësisht kundër dr. Ibrahim Rugovës.

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Vrasja e veprimtarëve të LDK-së dhe e ushtarakëve të ndryshëm që vepronin në kuadër të institucioneve të shtetit të Kosovës, ishte e shpeshtë që nga periudha e luftës në Kosovë. Derisa në njërën anë vriteshin Ali Ukaj, kolonel Ahmet Krasniqi, Enver Maloku, në anën tjetër vriteshin Fehmi Agani, Latif Berisha etj. Krijohej përshtypja se ekzistonte një bashkërendim, apo edhe një garë se kush po vret më shumë veprimtarë të linjës institucionaliste: Beogradi apo linja e Tiranës/Kretës. Sido që të jetë, ishte një zell i madh për të vrarë sa më shumë veprimtarë të linjës institucionaliste, me qëllimin e vetëm që të dobësohej dhe të rrënohej tërësisht kjo linjë. Kjo dhunë politike vazhdoi edhe pas luftës në Kosovë, duke u bërë një nga metodat kryesore të veprimtarisë së linjës së Tiranës/Kretës, të nxitur dhe të ndihmuar edhe nga shërbime të ndryshme sekrete që vepronin e vazhdojnë të veprojnë në Kosovë. Shtabet e dhunës që ishin krijuar në çdo komunë, apo në shumicën prej tyre, me kohë kishin hartuar listat e njerëzve që duheshin eliminuar fizikisht, që duheshin kërcënuar, apo që duheshin detyruar që ta lëshonin LDK-në në veçanti, e linjën institucionaliste në përgjithësi dhe të kalonin në parti të tjera politike, e kryesisht në ato që i përkisnin linjës së Tiranës/Kretës. Dhuna politike ishte bërë ndër mënyrat kryesore të veprimtarisë së Tiranës/ Kretës, për shkak se kishin dështuar të gjitha mënyrat e tjera të dobësimit apo të rrënimit të LDK-së, edhe pse nuk kishin qenë pa pasoja largimi i grupit të Hydajet Hysenit më 1998, vrasja e gjithë atyre personaliteteve si Fehmi Agani apo Latif Berisha, si dhe largimi i shumë njerëzve të LDK-së menjëherë pas luftës në Kosovë. Linja e Tiranës/Kretës dhe mentorët, përkatësisht shefat e saj në Tiranë, Beograd e gjetiu, e kishin tashmë të qartë se autoriteti i dr. Ibrahim Rugovës ishte i padiskutueshëm dhe se nuk kishte asnjë mundësi tjetër për margjinalizimin politik të tij, si dhe për ta vënë në pozita të pavolitshme e të cilat do të reflektoheshin në qëndrimet e tij për statusin e Kosovës dhe për variantet e tij, përveçse të vazhdohej me dobësimin bazës politike të tij. Prandaj, dhuna politike në Kosovë, jo vetëm që kishte neglizhencën e faktorëve të ndryshëm, por edhe përkrahjen e tyre. Për këtë arsye, edhe pse dhjeta mijëra njerëz të sigurisë në Kosovë, aktorët dhe faktorët e dhunës politike vazhdimisht mbetnin jo vetëm të lirë, por edhe gjoja të panjohur për organet e sigurisë në Kosovë. Mirëpo, ajo që duhet thënë tashmë, është se dhuna politike kryesisht ishte e drejtuar kryesisht në nivelet e mesme dhe të ulëta të strukturës së LDK-së, kryesisht në degë, në nëndegë dhe në aktive. Vrasja e Shaban Manajt, e Ismet Rracit, e Haki Ymerit dhe të tjerëve, ishte vrasje që kishte për qëllim një trysni mbi nivelet e mesme dhe të ulëta të LDK-së, e që kishte për qëllim radikalizmin e tyre, përkatësisht nxitjen e degëve, të nëndegëve apo të aktiveve të LDK-së që të ndryshonin kursin politik të praktikuar nga dr. Ibrahim Rugova, e që ishte kurs i mosreagimit të dhunshëm ndaj dhunës politike, si dhe vazhdim i veprimtarisë politike me mjete demokratike, bile shumë larg politikës së rrugës, e cila ishte shumë e pranishme në Kosovë nëpërmjet veprimtarisë së linjës së Tiranës/Kretës. Kjo më tej duhej të shtynte këto struktura të LDK-së që të bëjnë trysni mbi qendrën, përkatësisht mbi dr. Ibrahim Rugovës, që të lejonte organizime të tilla vetëmbrojtjeje. Kjo nxitje e një rebelizmi politik të strukturave të mesme dhe të ulëta të LDK-së ndaj udhëheqjes qendrore, në të vërtetë, drejtohej kryesisht ndaj dr. Ibrahim Rugovës, pasi që pjesa tjetër e kryesisë së LDK-së ishte shumë konfuze, kurse unitetin e saj e siguronte vetë dr. Ibrahim Rugova. Zhvillimet e këtilla të dhunshme në Kosovë, ishte qartë se nuk kishin mbetur pa pasoja, pasi që edhe në struktura të ndryshme të LDK-së ishin shfaqur tashmë zëra që kërkonin qëndrime më të ashpra ndaj atyre që ushtronin dhunë mbi ta. Të gjitha këto kishin bërë që edhe në kryesinë qendrore të shfaqeshin zëra radikalë që kërkonin ndryshim të kursit politik, ose së paku qëndrime më të ashpra ndaj dhunës politike që ushtrohej ndaj veprimtarëve të LDK-së. Një nga njerëzit me qëndrime të këtilla kishte qenë edhe mr. Eqrem Kryeziu, i cili hapur kishte shprehur pakënaqësi me qëndrimin e butë të kryesisë së LDK-së ndaj dhunës politike që ushtrohej në Kosovë, duke shprehur madje pakënaqësi edhe ndaj vetë dr. Ibrahim Rugovës. Në anën tjetër, po në kryesinë qendrore të LDK-së, ishte profilizuar një grup tjetër që jo vetëm që kërkonin qëndrime më të buta, por edhe kërkonin që të zhvillonin takime politike me përfaqësues të linjës së Tiranës/Kretës për të kërkuar nga ta që t’i jepnin fund dhunës politike. Në të dyja grupet, fatkeqësisht kishte njerëz të linjës së Tiranës/Kretës si dhe të linjës që tashmë po profilizohej si linjë udbasho-jugosllavokomuniste, kjo e fundit e fshehur mbrapa epiteteve të shoqërisë civile , të cilat provonin që të bënin edhe politikën e tyre, por edhe rolin e spiunit të tyre. E gjithë kjo, është e qartë se paraqet një situatë konfuze brenda linjës isntitucionaliste në përgjithësi, e brenda LDK-së në veçanti, pasi që askush nuk e kishte të qartë se çfarë duhej bërë më tej. Dhe pikërisht këtu erdhi në shprehje autoriteti, mençuria dhe largpamësia e dr. Ibrahim Rugovës, i cili megjithatë, nga të dy ekstremet nuk mori thuajse asgjë, por udhëzoi që të vazhdohej veprimtaria politike me mjete demokratike dhe veprimtarët e LDK-së të qëndronin larg çdo tendence të Beogradit për destabilizim të Kosovës me mundësi kalimi në luftë qytetare dhe larg provokimeve të ndryshme që mund të çonin në këtë drejtim. Dr. Ibrahim Rugova kishte mbetur autoriteti i pakontestueshëm edhe për ata që e kishin mohuar në Tiranë, e në Shkup, edhe për ata që e kishin përkrahur vazhdimisht. Dhe kjo ishte pozitive pasi që ndikoi edhe në unitetin e partisë, por edhe në konsolidimin e saj pas goditjeve që kishte marrë. Mirëpo, edhe pse LDK-në e mbajti larg provokimeve dhe larg situatave që mund të çonin në destabilizim të situatës, dr. Ibrahim Rugova ishte i vetëdijshëm se tashmë LDK-ja, më shumë se kurrë më parë ishte bërë parti ku zhvillohej një debat e gjerë dhe me ide ndër më të ndryshmet, debate që nuk lejonte që të bëheshin edhe qëndrime zyrtare si dhe të ndryshonin kursin politik të saj. Përkundër kësaj, njerëz si Ramë Maraj dhe vëllezërit Geci të Llaushës, pikërisht këtë situatë e gjetën të përshtatshme për veprimtarinë e tyre, e cila nuk kishte asgjë të përbashkët me kursin zyrtar të LDK-së. Të fshehur nën sqetullat e dr. Ibrahim Rugovës, këta dhe njerëz të këtillë provonin që ta impononin veten edhe si ruajtës të LDK-së, edhe pse për një gjë të tillë nuk i kishte thirrur askush. Ramë Maraj që kishte hapur një Institut për Hulumtime të Opinionit... , në mënyra të ndryshme kishte futur në dorë disa dosje me anë të të cilave u bënte shantazh njerëzve të ndryshëm, në mënyrë që këta të punonin për të. Edhe pse është akuzuar se ka themeluar një shërbim sekret të LDK-së, ajo që është e vërtetë, është se Ramë Maraj kurrë nuk ka arritur që ta bëjë një gjë të tillë, edhe për shkak të konfuzitetit fillestar brenda LDK-së, por edhe për shkak se askush nuk e kishte autorizuar për këtë. Veprimtaria e tij, edhe pse e paligjshme dhe në kundërshtim me kursin zyrtar të LDK-së, në momente të caktuara edhe ka pasur efekte pozitive, pasi që në disa raste edhe i ka identifikuar njerëzit kundërrugovë. Po ashtu, në kontekst të ekzistimit të SHIK-ut, që tashmë hapur thuhet se drejtohet nga Kadri Veseli, shok i Hashim Thaçit që në kohë studimesh dhe që është pranuar nga vetë Jakup Krasniqi që punon për PDK-në, apo është afër saj, duhet thënë se veprimtaria e Ramë Marajt, mund të konsiderohet edhe si e imponuar. Mirëpo, ajo që e ka devalvuar veprimtarinë e tij, është fakti se ka dyshime se dosje të ndryshme ua ka shitur shërbimeve të ndryshme sekrete, madje dyshohet se edhe një dosje që e ka botuar “Epoka e re” gjatë vitit 2001 kundër kolonel Tahir Zemajt , se është vetë Ramë Maraj që ia ka shitur asaj. Në anën tjetër, vëllezërit Geci të Llaushës, ndër të cilët më të pranishëm në publik janë Fadil Geci, deputet i LDK-së në Kuvendin e Kosovës dhe Gani Geci, një marakli i madh që të japë intervista dhe ta paraqesë veten më të rëndësishëm se sa që është, sidomos në Drenicë e kanë paraqitur veten si mbrojtës së LDK-së dhe të rugovizmit. Pa dashur të hyj në vërtetësinë apo pavërtetësinë e këtyre gjërave, duhet thënë se këta shokë të Sami Lushtakut, Sylejman Selimit, Rexhep Selimit dhe eksponentëve të tjerë të linjës së Tiranës/Kretës, kaherë kanë dhënë shenja se qëllimi parësor i tyre është që të kujdeseshin për karrierën e tyre politike. Mbrapa përkrahjes për LDK-në dhe për dr. Ibrahim Rugovës, i fshihnin ambiciet e tyre për kontroll më të madh mbi LDK-në dhe njerëzit e saj. Është e tepërt të thuhet se degën e LDK-së në Skënderaj vetëm se e kishin bërë gati degë private të tyre. Për arritjen e qëllimeve të tyre, vëllezërit Geci të Llaushës ishin në gjendje të bënin aleanca me gjithsecilin, që të shantazhonin dhe të kërcënonin. Dhe të gjitha këto i bënin në emër të rugovizmit!. I përmenda vetëm këta dhe shkarazi, vetëm sa për të treguar efektet e dhunës politike që linja e Tiranës/Kretës bënte menjëherë pas luftës në Kosovë, edhe pse të gjitha këto as nuk përfaqësonin politikën zyrtare të LDK-së në krye me dr. Ibrahim Rugovën, dhe që megjithatë nuk e patën forcën për t’ia ndërruar kursin politik LDK-së, si dhe për ta shndërruar LDK-në në një parti me elemente parapolicore dhe paraushtarake, siç ishin disa parti të dala nga linja e Tiranës/Kretës. Përkundrazi, LDK-ja ishte dhe mbeti parti e veprimit politik, e veprimit institucional, e veprimit shtetëror, e orientuar demokratikisht, dhe për bashkëpunim serioz me administratën ndërkombëtare në Kosovë dhe me vetë bashkësinë ndërkombëtare në përgjithësi, në mënyrë që procesi politik në Kosovë të ishte sa më i shkurtër dhe sa më i efektshëm. E për dr. Ibrahim Rugovën dhe për LDK-në në përgjithësi ishte shumë më i rëndësishëm përfundimi i suksesshëm i procesit politik në Kosovë, që për dr. Ibrahim Rugovën dhe LDK-në ishte njohja formale e pavarësisë së Kosovës, pasi që Kosova de facto ishte e pavarur, pasi që tashmë i kishte institucionet e veçanta shtetërore (Administrata ndërkombëtare civile, udhëheqjet komunale), institucionet e veçanta të sigurisë (KFOR-i, policia e UNMIK-ut dhe SHPK-ja, si dhe TMK-në si forcë mbrojtëse vendore), sistemin e veçantë ekonomiko-shoqëror etj. Dr. Ibrahim Rugova nga ana e tij ishte vazhdimisht kundër pranisë së shërbimeve sekrete të vendeve fqinje që ndikonin edhe në sigurinë në Kosovë, ashtu edhe siç ishte për krijimin e një shërbimi sekret, apo një shërbimi inteligjent të Kosovës, i cili në mënyrë institucionale, jopolitike e jopartiake do të kryente detyrat e rëndësishme që i kryejnë çdo shërbim sekret në botë. Së këndejmi, janë shpifje të gjithë ato që e kanë lidhur atë me Ramë Marajn, duke e konsideruar këtë të fundit edhe si këshilltar për siguri të kryetarit të Kosovës, shpifje që nuk kanë marrë parasysh se kryetarit të Kosovës nuk i lejohej me asnjë dokument që ta kishte këshilltarin për çështje të sigurisë. Shpifjet e tilla kanë paraqitur edhe një aspekt të kundërrugovizmit, duke synuar inkriminimin e tij, si hap kah komprometimi i tij politik. Ajo që mund të thuhet me siguri është se dr. Ibrahim Rugova ka pasur një shërbim të sigurisë që e ka çdo kryetar dhe çdo bartës institucioni në botë, brenda të cilit ka punuar edhe Ramë Maraj, edhe ata që thënë kushtimisht kanë qenë bashkëpunëtorë të tij, e edhe ata që kanë qenë kundërshtarë të tij, ashtu siç ka qenë edhe ndonjë nga vëllezërit Geci të Llaushës, si dhe ka pasur një përgjegjës të tyre, i cili është dashur të dijë se çfarë njerëz ka në atë shërbim sigurie. Edhe pse nuk i preka të gjitha aspektet e kësaj çështjeje, pasi që qëllimi im nuk është t’i shteroj çështjet që mund të trajtohen veç e veç nëpër fejtone dhe libra të ndryshëm, duhet thënë se dhuna politike në Kosovë, e udhëhequr politikisht nga linja e Tiranës/Kretës, kurse në aspektin kriminal nga SHIK-u dhe shërbime të ndryshme sekrete, edhe pse nuk arriti që ta fusë një konflikt ndërmjet strukturave të mesme e të ulëta të LDK-së me udhëheqësin qendrore të saj, e më konkretisht me dr. Ibrahim Rugovën, megjithatë arriti që të imponojë shfaqje të tilla, të cilat edhe pse vetëm janë thirrur në mënyrë të paautorizuar në LDK-në, kanë krijuar situata të dëmshme. Mjafton të them se shumë njerëz të Drenicës më kanë thënë se kur kanë votuar kundër LDK-së, në të vërtetë, kanë pasur për qëllim të votojnë kundër vëllezërve Geci...

(vijon)

ASPEKTE TËKUNDËRUGOVIZMIT (22 -24)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (22)

RIKTHIMI I SHQIPTARËVE NË VATRAT E VETA

DHE LOJA POLITIKE KUNDËRSHQIPTARE

Rikthimi i shqiptarëve në vatrat e veta, disa në shtëpi e disa në tenda, pasi u ishin djegur shtëpitë, u shoqërua me disa pështjellime politike dhe ushtarake, e që kishin të bënin me paqartësitë institucionale në Kosovë, pas vendosjes së KFOR-it dhe UNMIK-ut...

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Konfuziteti politik i krijuar gjatë luftës në Kosovë, e që kishte të bënte me kierarkinë politike-institucionale, përkatësisht me legjitimitetin politik-institucional, e që kishte për qëllim margjinalizimin dhe defaktorizimin politik e institucional të dr. Ibrahim Rugovës dhe të tërë strukturës shtetërore të Kosovës, pas luftës u konkretizua me tri forma të përqasjes politiko-institucionale. Në njërën anë, institucionet shtetërore të Kosovës, e më konkretisht Kryetari i Kosovës dhe Kryeministri i Kosovës, përkatësisht Qeveria e Kosovës, të dala nga zgjedhjet e 22 marsit 1998, pretendonin me të drejtë legjitimin dhe legjitimitetin e përfaqësimit politik e institucional të Kosovës, duke u thirrur në legjitimitetin e marrë nga populli i Kosovës, në anën tjetër ishte ajo që e quante veten Qeveri e Përkohshme e Kosovës në krye me Hashim Thaçin, e cila thirrej në marrëveshjen trepalëshe të arritur në Paris në kontekst të Konferencës së Rambujesë-Parisit, e që në të vërtetë, parashikonte ndarje proporcionale t resorëve ministrorë, dhe ishte UNMIK-u që thirrej në Rezolutën 1244. Dr. Ibrahim Rugova, kryetari i Kosovës, ishte takuar me Bujar Bukoshin pas disa vitesh raportesh të ftohta, dhe ia kishte konfirmuar legjitimitetin Qeverisë që drejtonte ai. Hashim Thaçi, përkatësisht ajo që quhej Qeveri e Përkohshme e Kosovës, ishte ngutur që të vendoste njerëzit e saj nëpër do farë prefektura e të ngjashme, duke pretenduar në këtë mënyrë të drejtën për të drejtuar Kosovën, përkundër faktit se kjo çka kishte bërë ajo, më shumë i përngjante KNÇ-ve partizane dhe një farë grushtshteti mbi institucionet legjitime të Kosovës. UNMIK-u që veten e quante legjitime për administrimin civil të Kosovës, i quante jolegjitime që të dyja palët. Në të vërtetë, Kushner, kryeadministratori i dytë i Kosovës, kishtepritur një marrëveshje të brendshme për një qeveri, e cila do të legjitimohej edhe nga Zyra e tij, por pasi kishte munguar kjo, kishte vendosur që t’i shkrinte të dyja palët dhe të krijonte një qeveri të përbashkët, të quajtur Këshilli i Përkohshëm Administartiv (KPA) dhe krijoi një surrogat Kuvendi, të quajtur Këshilli Transitor i Kosovës (KTK). Edhe pse kjo de facto i dha fund polemikave se kush është legjitim në Kosovë, megjithatë lufta e linjës së Tiranës/Kretës kundër linjës institucionaliste vazhdoi. Nga situata paraprake, situata e pasluftës kishte trashëguar media të politizuara dhe të orientuara kundërrugovë, një Union të Pavarur të Studentëve të Universitetit të Prishtinës të politizuar dhe të orientuar kundërrugovë, si dhe dy linja politike, po ashtu të orientuara kundërrugovë. Asnjë media në Kosovë, prej atyre që dolën menjëherë, siç ishin ato që i kam përmendur në vazhdimet paraprake, e që kontrolloheshin nga linja e Tiranës/Kretës dhe nga linja jugosllaviste, ashtu edhe të tjera që u krijuan më pastaj, me përjashtim të "Botës sot" dhe të "Dardania Press-it", që doli disa kohë e u mbyll, nuk provuan ta kryenin punën si duhet. Në këto media kishte me bollëk shkrime shumë të ulëta dhe të dobëta profesionalisht, të cilat në mënyrë çmendurake dhe psikopatologjike u munduan ta rrënonin politikisht dr. Ibrahim Rugovën dhe linjën institucionaliste në përgjithësi. Nuk di politikan në Ballkan në përgjithësi të jetë sulmuar, akuzuar, fyer e përdhosur më shumë se dr. Ibrahim Rugova. Një Komision i Përkohshëm për Media që bënte monitorimin e tyre nuk e shihte të arsyeshme që t’ua tërhiqte qoftë edhe një herë të vetme vërejtjen se e kishin tepruar. Përkundrazi, të tillat nuk munguan ndaj "Botës sot", e cila atëherë ishte bërë çerdhe ku ishin mbledhur ata gazetarë, njerëz të jetës publike, por edh të jetës politike që ishin të interesuar të mbronin legjitimitetin, rregullin e frymën kombëtare në politikën shqiptare në Kosovë, dhe jo vetëm vërejtje, por edhe dënime. Dhe kjo bëhej nga njerëz të dëshmuar me orientime kundërrugovë, ndër të cilët duhet ta përmendi Astrit Salihun, i cili nën petkun e shoqërisë civile ishte bërë anëtar i Komisionit që merrej me monitorimin e mediave në kuadër të Komisionit të Përkohshëm të Mediave, i cili jo njëherë nëpërmjet "Kohës ditore" kishte shfaqur hapur diskonim kundërrugovë. Më kujtohet një shkrim ndaj të cilit pata reaguar atë botë, e në të cilin veprimtarët e vrarë të LDK-së, jo që nuk i quante të vrarë politikisht, por nuk i quante as viktima. Në anën tjetër, ish-drejtues të Unionit të Pavarur të Studentëve të Univesitetit të Prishtinës, i hoqën maskat dhe u bënë anëtarë dhe funksionarë të partisë së Hashim Thaçit, kurse në krye të organizatës studentore i vendosën njerëzit e tyre, për të vazhduar edhe më tej kontrollin politik të tij. Por jo vetëm kaq: dy drejtuesit kryesorë të partisë së Hashim Thaçit, pas tij kuptohet, Arsim Bajrami dhe Hajredin Kuqi, njëri që kishte botuar dy vëllime me dokumente dhe komente për Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe legjitimitetin e funksionimit të shtetit të Kosovës deri në vitin 1996, kur ka botuar ato, e tjetri pjesëtarë i gjeneratës së Republikës, e disa thonë edhe bursist i Bukoshit, pra që të dy ishin vendour në krye të Rektoratit të Universitetit të Prishtinës, duke u bërë prorektorë të këtij Universiteti. Politikisht, linja e Tiranës/ Kretës kishte vazhduar të njëjtin avaz si gjatë luftës në Kosovë, kurse linja jugosllaviste, që ende nuk ishte profiluar në linjë udbasho-jugosllavokomuniste, kishte vazhduar edhe ajo me avazin e vjetër: kishte mbetur gjysmëpolitike, e gjysmëpërfaqësuese e shoqërisë civile. Në fund të fundit, ndiqnin të njëjtën rrugë apo të ngjashme si në vendet e tjera postkomuniste. Si të këtillë, kishin hyrë nëpër OJQ të ndryshme, nëpër organizata të ndryshme ndërkombëtare, si ato civile – humanitare, edhe në ato civile – institucionale. Për dallim nga arroganca e linjës së Tiranës/Kretës, e cila vepronte në mënyrë shumë të vrazhdët dhe shumë destruktive, linja jugosllaviste ishte shumë më e kujdesshme që edhe të mos ndeshej me imitimin popullor, por edhe në sy të bashkësisë ndërkombëtare të imponohej si linjë më konstruktive dhe më e përshtatshme për bashkëpunim. Në planin diversiv, ndërkaq, linja e jugosllavistëve bënte diversion herë në linjën institucionaliste, e bëhej bashkë me linjën e Tiranës/Kretës, herë në linjën e Tiranës/Kretës e bëhej me linjën inistucionaliste. E tërë kjo për të krijuar një situatë apo klimë të tillë që vetë veton Surroi do ta quante klimë fashiste. Me këtë strategji, linja jugosllaviste, tashmë kishte arritur që të rekrutonte edhe njerëz të tjerë brenda linjës institucionaliste dhe brenda linjës së Tiranës/Kretës, edhe pse njerëz të tillë kishte pasur edhe para dhe gjatë luftës në Kosovë. Në anën tjetër shpesh e ndërsente linjën e Tiranës/Kretës kundër linjës institucionaliste, e provonte që edhe linjën instituciobaliste ta ndërsente kundër linjës së Tiranës/Kretës, duke shpresuar në rrënimin e ndërsjellë dhe në komprometimin e mëtutjeshëm në sy të faktorit ndërkombëtar, por edhe të vetë popullit të Kosovës. Ato që shkruheshin ato kohë në "Kohën ditore", janë dëshmi e gjithë këtyre angazhimeve. Në gjithë këtë lojë të mbrapshtë, s’do mend se ishin të implikuara në mënyrë të veçantë shërbimet e ndryshme sekrete, jo vetëm SHIK-u, SDB, KOS etj., por edhe shërbime sekrete të huaja që në Kosovë vepronin qoftë nën petkun ndonjë punonjësi të UNMIK-ut, të OSBE-së dhe të organizatave të tjera të huaja, qoftë edhe brenda radhëve të policisë ndërkombëtare në Kosovë. Një pjesë madhe e drejtuesve të lartë të linjës së Tiranës/Kretës dhe asaj jugosllaviste, përveçse ishin rekrutë të shërbimeve sekrete serbe, njëherësh ishin edhe rekrutë të shërbimeve të tjera të huaja. Duhet thënë se këtu duhet kërkuar edhe faktin se përse të këtillët kishin krijuar pasuri marramendëse, se përse kishin hapësirë shumë të madhe në media dhe në aspekte të tjera publike, si dhe ishin kaq të paprekshëm. Përveç këtyre aspekteve, duhet thënë se edhe lidhjet me mafian shqiptare dhe ndërkombëtare e disa prej eksponentëve të këtyre linjave, kishte bërë që këta të kishin një forcë të madhe edhe politike, e jo vetëm publike. Lidhjet e politikës me mafian, në të vërtetë, nuk ishin të pasluftës, ashtu siç nuk ishin të pasluftës edhe rekrutimet nga shërbimet e ndryshme sekrete të këtyre njerëzve, por vetëm tash u shfaqën me agresivitetin e tyre të plotë. Kjo ndodhte për shkak se tashmë synohej margjinalizimi i plotë i dr. Ibrahim Rugovës, i linjës institucionaliste. Prandaj u toleruan gjithë ato vrasje politike në Kosovë, dhe në përgjithësi gjithë ajo dhunë politike në Kosovë. Dështimi i këtyre angazhimeve për margjinalizimin politik të dr. Ibrahim Rugovës dhe të linjës institucionaliste gjatë luftës, jo vetëm që nuk i kishte mbushur mend këto dy linja, sidomos, atë të Tiranës/Kretës, dhe sh[tërbimet sekrete që qëndronin e qëndrojnë mbrapa tyre, por i kishte bërë edhe më agresivë. Dhe në këtë kontekst nuk pësonte vetëm linja institucionaliste, jo vetëm Kosova, por edhe vetë organizmat ndërkombëtarë në Kosovë, siç ishin UNMIK-u, OSBE-ja e tj. të cilat në këtë mënyrë nuk mund të kryenin misionin e tyre zyrtar në mënyrën se si duhej dhe në bazë të mandatit që kishin. Kjo ndodhte për shkak se individë të shërbimeve sekrete që ishin në këto institucione, ose pengonin, ose dekonspironin, ose pamundësonin luftimin e dukurive negative në Kosovë, sidomos dhunën politike, vrasjet politike dhe gjithë atë fushatë mediale kundër dr. Ibrahim Rugovës dhe linjës institucionaliste në përgjithësi. Ishte qartë se ishin përzier interesa të ndryshme të shteteve të ndryshme me misionet zyrtare që kishin dhe kanë UNMIK-u, OSBE-ja dhe organizata të tjera ndërkombëtare që janë apo kanë qenë në Kosovë. Konfuziteti në një pjesë të bashkësisë ndërkombëtare dhe në disa shtete të veçanta, të cilat madje kishin pasur rezerva në lejimin bombardimeve të NATO-s rreth qedrimit që duhet mbajtur ndaj dr. Ibrahim Rugovës, i shfaqur qysh gjatë kohës sa mbahej peng nga policia serbe, e ku e kishte burimin edhe gjithë ajo neglizhencë, mosreagim dhe mosveprim në pengimin e dhunës politike në Kosovë, pas luftsë dhe pas goditjes që mori me qëndrimin plebishitar popullor ndaj dr. Ibrahim Rugovës, kishte bërë që të ketë edhe një pëshjëllim më të madh në bashkësinë ndërkombëtare. Kjo për faktin se veprimet e ndryshme të shteteve të ndryshme binin ndesh me qasjen zyrtare që kishte bashkësia ndërkombëtare dhe institucionet ndërkombëtare në raport me Kosovën, e që ishin: vendosja e paqes, e rendit, e ligjit, e lirisë, e barazisë dhe e përparimit si kushte themelore për t’i hyrë procesit politik për zgjidhjen e statusit të Kosovës. Edhe pse paqja u vendos, vendosja e rendit, e ligjit, elirisë, e barazisë dhe përparimit, për një kohë relativisht të gjatë ishte peng i kundërthënieve ndërmjet interesave të veçanta të shteteve të veçanta dhe synimeve tërësore të bashkësisë ndërkombëtare, të shprehura që me Rezolutën 1244. Lojërat kundërshqiptare kishin bërë që në Kosovë të kishte dhunë politike, të kishte dhunë që u cilësua etnike, por që në thelb nuk ishte e tillë, pasi që të njëjtat struktura që vrisnin një serb, vrisnin tre-katër shqiptarë, si dhe për faktin se nuk kishte ndonjë reagim të dhunshëm të shqiptarëve ndaj komuniteteve të tjera etnike, ashtu siç kishin bërë që të vazhdonin angazhimet për rrënimin politik të dr. Ibrahim Rugovës dhe të linjës institucionaliste, përkundër faktit që shqiptarët e kthyer në vatrat e veta asnjëherë nuk ia kishin marrë apo nuk ia kishin hequr mbështetjen që ua kishin dhënë qysh në fillim të viteve ’90 të shekullit të kaluar.

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (23)

PSE SYNOHEJ RRËNIMI POLITIK

I DR. IBRAHIM RUGOVËS DHE I LINJËS INSTITUCIONALISTE?

Tendencat për margjinalizimin politik të dr. Ibrahim Rugovës, nuk ishin vetëm një aspekt i kundërrugovizmit, por përveç kësaj, përfaqësonin qëllimin kryesor të të gjithë aspekteve të tjera të kundërrugovizmit që i kam shqyrtuar gjer më tash, prandaj këto tendenca ishin ndërtuar mbi aspektet e tjera të kundërrugovizmit.

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Në historinë politike botërore, liderizmi politik është parë në kontekst të përkatësive ideologjike, sidomos në periudhën e raportve gjeopolitike gjeostrategjike konfliktuale Perëndim – Lindje mbi baza të ndasive ideologjike. Derisa liderizmi në vendet demokratike konceptohej si aftësi e politikanit, e liderit për të bërë veprime politike dhe institucionale të rëndësishme për shtetin dhe shoqërinë, edhe pse mund të mos jenë shumë populiste, liderizmi në vendet komuniste kuptohej më tepër si autoritarizëm, diktaturë dhe despotizëm. Ballkani për dekada të tëra ka pasur të bëjë me diktaturë, despotizëm dhe autoritarizëm, e shumë pak me liderizëm të mirëfilltë. Si pasojë e kësaj, Ballkani është ballafaquar me gjithë ato luftëra, konflikte e vështirësi që qindra mija njerëzve u ka kushtuar me jetë, e janë bërë gjithë këto shkatërrime. Në këtë kontekst kishte kombe që kishin institucione që mosdurimin etnik, shovinizmin, hegjemonizmin dhe urrejtjen e kishin bërë pjesë të vetëdijes kombëtare dhe pjesë të veprimtarisë politike dhe ushtarake, siç ishin serbët e grekët, ashtu siç kishte kombe që ishin viktima të hegjemonizmit, të shovinizmit, të urrejtjes dhe të mosdurimit ndëretnik, siç janë shqiptarët. Serbët me mitin për Kosovën si djep i serbizimit, kurse grekët me Idenë e Madhe, apo Meghali Idhea-n e tyre që të gjithë ortodoksët i konsideronte grekë, kurse të gjithë jo grekët i konsideronte barbarë, ishin bërë për mbi dy shekuj e keqja e shqiptarëve, e keqja e Ballkanit. Dhe që të dyja ideologjitë nacionalshoviniste ishin panserbe e panhelenike, e që u bënë edhe pansllave me qendër në Rusi. Këto dy ideologji ishin bërë përcaktuese të politikave shtetërore të serbëve dhe të grekëve, sidomos ndaj shqiptarëve, të cilët në këtë mënyrë u detyruan që vazhdimisht që të prodhojnë ide dhe koncepte çlirimtare dhe mbrojtëse. Mirëpo, edhe pse me ide dhe koncepte çlirimtare dhe mbrojtëse, e që u konkretizuan edhe me luftëra të vazhdueshme çlirimtare dhe mbrojtëse, shqiptarët vazhduan të mos kenë sukseset e duhura, por vazhdimisht u tkurrën ehde si popull, edhe si territor. Arsyeja se përse ndodhte kjo ishte pikërisht mungesa e një lideri dhe e një filozofie politike që do të dinte të menaxhonte si paqen ashtu edhe luftën, e që do të thotë të dinte të bënte jo vetëm luftën, por edhe politikën, diplomacinë dhe shtetin. Kjo ndodhte jo se shqiptarët nuk dinin të bënin dhe të mbanin shtet, siç thoshin serbët e grekët, por ngaqë, udhëheqësit e tyre, liderët e tyre ose prodhoheshin nga vetë serbët, grekët apo edhe nga shtete të ndryshme, ose edhe nëse dilnin nga populli, ishin ose të paaftë politikisht, ose përvetësoheshin me para apo me forma të ndryshme nga shërbime të ndryshme sekrete të shteteve në fjalë. Dhe dalja e dr. Ibrahim Rugovës në skenën politike kishte mbi shpinë të gjitha këto, përveç kontekstit gjeopolitik e gjeostrategjik që u krijua me përmbysjen e regjimeve komuniste në Evropë. Në të vërtetë, pikërisht ky kontekst gjeopolitik e gjeostrategjik, ka bërë që të dalë në sipërfaqe pikërisht nacionalshovinizmi serb si dhe ai grek, edhe pse ky i fundit në mënyrë më të sofistikuar. dalja e dr. Ibrahim Rugovës në skenën politike, ishte pra dalje në kohën e rishfaqjes agresive të nacionalshovinizmit serb, e që do të thotë edhe ballafaqim me këtë nacionalshovinizëm. Përvoja historike e ballafaqimit të shqiptarëve me nacionalshovinizmin serb ishte një përvojë e keqe dhe shumë e dëmshme, prandaj edhe përcillte mesazhin e një kujdesi nga ana e shqiptarëve. Në këtë kuptim, për dr. Ibrahim Rugovën ishte qartë se me serbët duhet ballafaquar në mënyrë politike e diplomatike, pasi që në këto aspekte shqiptarët kishin dështuar, edhe pse nuk u kishte munguar guximi dhe gatishmëria për ta luftuar pushtuesin. Në anën tjetër, edhe në kontekstin gjeopolitik e gjeostrategjik, shqiptarët duheshin radhitur dhe pozicionuar mirë mbi boshtin Bruksel – Uashington, e që duhej të bëhej me një politikë e diplomaci të mençur dhe argumentuese. Prandaj, ai u përcaktua për një veprimtari politike diplomatike e jo për një luftë kundër Serbisë. Ky përcaktim ishte i pëlqyeshëm dhe i papranueshëm për vetë Serbinë dhe për aleatët e saj, ashtu edhe siç nuk ishte i mirëpritur edhe nga njësitë e tjera të ish-federatës jugosllave. Në anën tjetër, mbështetja e veprimtarisë së tij politike e diplomatike mbi veçantitë dardano-ilire, përkatësisht pagano-kristiane të shqiptarëve, dr. Ibrahim Rugovën e bënte një politikan me një sistem dhe filozofi autoktone politike. Të gjitha këto, dr. Ibrahim Rugovën e profilizuan një politikan të brumosur në shqiptarësi dhe një diplomat të tipit perëndimor. Të gjitha këto atë bënë një lider politik, e jo një diktator apo despot politik, që në listën e udhëheqësve politikë e institucionalë të Ballkanit, përfaqësonte fytyrën më të ndritshme dhe më pozitive të gjithë rajonit dhe më gjerë. Në një kontekst dhune, në një kontekst lufte, në një kontekst gjenocidi që ishte karakteristik për ish-Jugosllavinë, të profilizoje veten si politikan dhe diplomat që mbështetet mbi veprimtari politike e diplomatike për arritjen e qëllimit politik, e që ishte pavarësia e Kosovës, duhej jo vetëm mençuri, urti e maturi, por edhe guxim politik, pasi që ishte kontekst që favorizonte ideologjitë nacionalromantike dhe nacionalsocialiste që mbështeteshin në luftën, e jo tipa të tillë politikë si dr. Ibrahim Rugova. Prandaj, ai që në fillim nuk u profilizua vetëm një udhëheqës politik, por më shumë se kaq, u profilizua si lider politik. Liderizmi politik i dr. Ibrahim Rugovës u forcua me kalimin e kohës dhe me vendosmërinë e madhe për t’i përballuar racionalist të gjithë sfidat, provokimet dhe situatat e vështira për të dhe për popullin. Por është ky liderizëm, është kjo vendosmëri prej lideri për ta ndërtuar shtetin në mënyrën dhe në bazë të projektit të tij politik, që e bënë atë të jetë madje më tepër se sa lider politik, të jetë udhëheqës shpirtëror i shqiptarëve të Kosovës. Edhe pse edhe sa ka qenë në letërsi, pra në shkencën e letërsisë. dr. Ibrahim Rugova nuk e ka parapëlqyer kultin e individit, sepse e konsideronte si një veçori të diktatorëve, e ai, siç ka thënë edhe Demaçi, nuk mund të bëhej diktator, prapë se prapë për të u krijua kulti i pacënueshëm as sot e gjithë ditën. E tëra kjo përbënte një lidhje të fortë ndërmjet dr. Ibrahim Rugovës dhe popullit, e që në të vërtetë, ishte burim i forcës politike të shqiptarëve si popull, sepse ishte hera e parë që ishte krijuar një lidhje e tillë, si dhe ishte hera e parë që populli dhe lideri i tij kishin një zë, kishin një qëndrim dhe kishin një bashkërendim të tillë të veprimeve. Prandaj lëvizja politike shqiptare dhe në përgjithësi shqiptarët patën një sukses të tillë të madh, sa të arrijnë ta gjunjëzojnë edhe Serbinë, edhe aleatët e saj, ashtu siç ishte garant se shteti i Kosovës do të bëhej përfundimisht. Dhe këtu ishte problemi kryesor: Serbia dhe aleatët e saj e panë veten në pozitë të vështirë dhe me pamundësi për realizimin e shtetit të Kosovës. Edhe ndonjë rekrut shqiptar i shërbimeve sekrete serbe i infiltruar në lëvizjen politike shqiptare, e kishte të pamundur të prishte lidhjen e fortë ndërmjet popullit dhe liderit të saj. Prandaj, duhej gjetur të gjitha mënyrat që do ta shkëputnin lidhjen ndërmjet popullit shqiptar dhe dr. Ibrahim Rugovës, sepse vetëm pas kësaj mund të shpresohej për ndonjë zgjidhje tjetër më pak se pavarësia, apo edhe ndarje territoriale të Kosovës. Dhe kjo u synua në dy mënyra kryesore: që të imponoheshin liderë të tjerë, të cilët mund të ishin gjithçka, por jo liderë, si dhe të dobësohej apo të shkatërrohej për fare baza politike e dr. Ibrahim Rugovës, e që ishte LDK-ja dhe në përgjithësi linja institucionaliste. Për këtë qëllim u projektuan dy linjat e tjra politike: linja e Tiranës/Kretës, e cila në politikën shqiptare e futi pikën më të fortë të Beogradit, luftën, pasi që serbët vazhdimisht thoshin se fitojmë në luftë e humbim në paqe, si dhe linjën jugosllaviste që do të mund të mbillte një frymë projugosllave. Në të dyja rastet, mund të arrihej që Kosova të kishte një status më pak se pavarësia, ose që Kosova të ndahej. Dhe ishin këto dy opsione të cilat dr. Ibrahim Rugova i kishte kundërshtuar kategorikisht dhe për të cilat nuk kishte dashur as të bisedonte. Për këtë më mirë se çdo kush tjetër mund të dëshmojë edhe vetë Milan Paniqi, i cili ia premtoi statusin e republikës nëse shqiptarët dalin në zgjedhje. Dhe ishte pikërisht refuzimi i çfarëdo statusi për Kosovën përveç pavarësisë së plotë, ai që kishte bërë që dr. Ibrahim Rugova të konsiderohet jofleksibil, dhe i papërshtatshëm politikisht nga qarqet e ndryshme proserbe, apo edhe të disponuara për të arritur zgjidhje më të lehta. Në anën tjetër, kundër projektit për pavarësinë e Kosovës nuk ishin vetëm Serbia dhe aleatët e saj, por ehde mosuniteti në vetë bashkësinë ndërkombëtare, e cila në një moment u gjend ndërmjet vendosmërisë së shqiptarëve të Kosovës për pavarësi dhe interesave të veçanta të shteteve dhe raporteve gjeopolitike. E tërë kjo kishte krijuar një konfuzitet në qëndrimet ndaj Kosovës, në ç’drejtim vinin propozime dhe opsione ndër më të ndryshmet. Bile edhe copëtimi i Kosovës u konsiderua një nga zgjidhjet e mundshme, opsion që nga diplomacia serbe ishte vënë në tavolinë që nga viti 1993, nëpërmjet Dobrica Qosiqit. Mirëpo asnjëri prej këtyre opsioneve dhe propozime nuk kishin shans të realizoheshin pa u thyer lidhja ndërmjet popullit shqiptar të Kosovës dhe dr. Ibrahim Rugovës, e që do të jo derisa dr. Ibrahim Rugova ishte i fortë politikisht dhe jo derisa kishte atë mbështetjke dhe besim te populli. Dhe konteksti politik i krijuar gjatë luftës dhe pas saj, ishte kontekst që shpërfaqte gjithë angazhimet për krijimin e një shumësie liderësh në Kosovë, si hap ka relativizmi dhe margjinalizmi politik i dr. Ibrahim Rugovës. E tëra kjo që të detyrohej dr. Ibrahim Rugova të pranonte edhe zgjidhje të tjera përveç pavarësisë së kërkuar nga ai dhe nga populli shqiptar i Kosovës. Me një Rugovë të margjinalizuar shpresohej se do të ishte e hapur rruga për diskutim edhe të zgjidhjeve të tjera, e cila nuk do ta përjashtonte as copëtimin e saj të plotë, ose sipas modelit të Bosnjës. Me gjithë angazhimet e këtilla, ndërkaq, nuk u arrit që të thuhet lidhja ndërmjet popullit dhe dr. Ibrahim Rugovës, dhe ishte populli ai që më mbështetjen e tij të vazhdueshme, e që ishte mbështetje për pavarësinë e Kosovës që e mbajti gjallë politikisht liderin e saj dhe e bëri të fortë t’u përballojë të gjitha sfidave me të cilat u ballafaqua ai dhe populli në përgjithësi.

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (24)

DIVERSIONI MBI LINJËN INSTITUCIONALISTE SI MËNYRË
PËR RRËNIMIN POLITIK TË DR. IBRAHIM RUGOVËS

Në pamundësi për ta komprometuar dr. Ibrahim Rugovën, përkundër faktit se u imponuan dhunshëm dhe në mënyrë arbitrare të ashtuquajtur liderë të shqiptarëve, rrënimi politik i dr. Ibrahim Rugovës u provua duke synuar rrënimin e bazës së tij politike, e që ishte linja institucionaliste, përkatësisht LDK-ja.

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Diversioni mbi LDK-në, si mënyrë për dobësimin e lëvizjes politike të Kosovës, por edhe si mundësi e rrënimit të bazës partiake të dr. Ibrahim Rugovës, ka qenë i vazhdueshëm dhe me rezultate të ndryshme në kohë të ndryshme. Diversioni mbi LDK-në, në të vërtetë ishte diversion mbi projektin politik të shqiptarëve për lirinë, pavarësinë e demokracinë e Kosovës, dhe si i tillë ishte një nga veprimet politike, diplomatike, policore, ushtarake dhe agjenturore që Beogradi kishte ndërmarrë në Kosovë dhe në botë që nga fillimi. E konceptuar si lëvizje politike, LDK-ja ishte një gjigant i madh brenda të cilës vepronin grupe të ndryshme politike, bile edhe të kundërta. Branda saj ishin si marksist-leninistët, si jugosllavokomunistët, si nacionaldemokratët, e kështu me radhë. Kjo kishte ndodhur për shkak të përcaktimit të dr. Ibrahim Rugovës që të punohej dhe të bashkëpunohej me të gjithë, pavarësisht bindjeve politike që kanë dhe që e kishin pranuar programin politik dhe projektin politik për Kosovën shtet të pavarur dhe sovran, që e kishin pranuar strategjinë politike dhe diplomatike të ndërtimit të këtij shteti, si dhe veprimtarinë institucionale të përfaqësimit të interesave të shqiptarëve dhe të qytetarëve të tjerë të shqiptare. Mirëpo, filozofia politike dr. Ibrahim Rugovës e që u bë edhe filozofi zyrtare e lëvizjes politike shqiptare në Kosovë, kishte krijuar një unitet veprues të paparë në historinë e Kosovës, e të cilin dr. Ibrahim Rugova e quante unitet demokratik. Ky koncept gjithëpërfshirës, jopërjashtues dhe jodiferencues, përveçse do t’i bënte bashkë të gjithë shqiptarët, në anën tjetër hapte mundësinë për shuarjen e konfliktit historik ndërmjet nacionaldemokracisë shqiptare, jugosllavokomunistëve shqiptarë dhe marksist-leninistëve shqiptarë, që mund të rrezikonte jo vetëm unitetin veprues të shqiptarëve, por edhe raportet sociopolitike brenda tyre. Në diversionin ndaj LDK-së, qarqe të ndryshme kundërshqiptare, u mbështetën shumë në karakterin gjithëpërfshirës të saj, pra në karakterin jopërjashtues dhe diferencues të saj, përkatësisht u munduan ta ngjallnin pikërisht këtë konflikt historik ndërmjet tri rrymave kryesore politike brendashqiptare. Mirëpo falë autoritetit të padiskutueshëm të dr. Ibrahim Rugovës, as Serbia, as qarqe të tjera nuk arritën që të kenë sukses të plotë në diversionin e tyre ndaj LDK-së dhe ndaj linjës institucionaliste në përgjithësi. Krahas këtij diversioni, u provua që nëpërmjet shantazhimit, përgjimit, përcjelljes dhe kërcënimeve të ndryshme të rekrutohen individë të ndryshëm brenda LDK-së e brenda lëvizjes politike në përgjithësi, si dhe të infiltroheshin të tillë edhe nga jashtë. Edhe kjo mënyrë diversioni nuk i kishte sukseset e dëshiruara, pasi që veprimtaria e LDK-së dhe e linjës insitucionaliste në përgjithësi ishte veprimtari legale dhe e njohur si për opinionin e brendshëm, ashtu edhe atë ndërkombëtar, e rrjedhimisht edhe për Beogradin. Suksesin më të madh në këtë drejtim, Beogradi e arriti me dekonspirimin e strukturave të Ministrisë së Mbrojtjes dhe të Punëve të Brendshme të Republikës së Kosovës, të krijuara me një dekret presidencial të dr. Ibrahim Rugovës në janar të 1992, gjë që nuk kishte mbetur pa pasojë në organizmin e strukturave të përgjithshme të mbrojtjes dhe të sigurisë në Kosovë. Përveç kësaj, arrestimi i Grupit të Ministrisë Mbrojtjes, siç u quajt grupi në krye me Hajzer Hajzerajn më 1993, u përdor nga Beogradi për inkriminimin ndërkombëtar të dr. Ibrahim Rugovës dhe të politikës së tij paqësore, e që shkaktoi një trysni diplomatike ndaj tij, e që bëri që prej atëherë të jetë më i kujdesshëm në këto çështje, si dhe duke i dobësuar lidhjet me grupet guerille në Kosovë që në bazë të një marrëveshje ndërshtetërore me Tiranën e atëhershme zyrtare, që nga viti 1991, kryenin ushtrime ushtarake në kampet ushtarake të shtetit aktual shqiptar, derisa nuk u zbuluan nga shërbimet sekrete serbe dhe nga shërbime të tjera sekrete. Është momenti të thuhet se organizimi i strukturave të mbrojtjes dhe të sigurisë nuk ishte në kundërshtim me tërë strategjinë paqësore të veprimit politik e diplomatik, por ishte në përputhje me ndërtimin specifik dhe gradual të të gjitha mekanizmave të shtetit të Kosovës. Në kontekst të diversionit mbi LDK-në dhe mbi linjën insitucionaliste në përgjithësi, rekrutimi dhe infiltrimi i rekrutëve shqiptarë në lëvizjen politike shqiptare të Kohës, po ashtu ishte më lehtë i hutueshëm , pasi që hierarkia e vetë sistemit, mundësonte identifikimit të të infiltruarve, e edhe të rekrutuarve, e që është një përparësi e veprimtarisë institucionale. Ndërkaq, sa i përket ndonjë diversioni më të madh, që do të mund të shkaktonte dobësimin apo rrënimin e LDK-së, mund të thuhet lirisht si kishte pak gjasa të suksesit. Për këtë arsye, nga qarqe të ndryshme dhe jo vetëm serbe, u provua një formë tjetër e diversionit, e që kishte të bënte me veprimtarinë tërësore të grupeve të ndryshme marksist-leniniste që nuk kishin pranuar të bëheshin pjesë të lëvizjes politike në krye me dr. Ibrahim Rugovën, por edhe aso që ishin lodhur rrugës dhe kishin mbetur mbrapa, sikurse edhe njerëz të caktuar të linjës jugosllaviste të identifikuar si përfaqësues të shoqërisë civile. Ky lloj diversioni kishte të bënte me përpjekjet për diskreditimin e dr. Ibrahim Rugovës në baza kombëtare, në dështimin e kësaj lëvizjeje për të arritur qëllimin politik, e deri te komprometimi i rezistencës paqësore të shqiptarëve. Ky lloj diversioni kishte pasur sukses të caktuar, pasi që kishte bërë që të dizej debati i brendshëm ndërmjet marksist-leninistëve që synonin ta merrnin kalanë nga brenda dhe të tjerëve që këta të fundit i quanin komunistë, udbashë e kështu me radhë. Si rezultat të këtij debati, ndodhi që në Kuvendin e Dytë të LDK-së më 1994, marksist-leninistët në krye me Hydajet Hysenin të merrnin shumicën në Këshillin e Përgjithshëm dhe në Kryesinë e partisë, duke provokuar dorëheqjen e Fehmi Aganit dhe të Edita Tahirit, situatë që u zgjidh me ndërhyrjen e dr. Ibrahim Rugovës. Që atëherë, duhet thënë se pati debate të brendshme, pati tendenca për ndërskambca, si dhe për imponime. Natyrisht se edhe pse në rrethana specifike, këto zhvillime të brendshme mund të konsideroheshin normale, edhe për shkak të karakterit prej lëvizjeje politike që kishte LDK-ja. Arroganca e grupit të Hydajet Hysenit për t’u imponuar nga brenda, pra që dr. Ibrahim Rugovës t’i imponohet dhe t’ia imponojë konceptin e të bërit politikë, ishte shumë e madhe, gati e padurueshme, por edhe që kishte ngjallë xhelozinë dhe frikën tek të tjerët, të cilët kishin frikë se mos dr. Ibrahim Rugova binte pre e këtij presioni. Mirëpo, me mençurinë e tij, me urtinë e tij, por edhe me guximin e tij, dr. Ibrahim Rugova arriti t’i dëgjonte të gjithë, dhe pastaj të merrte vendimet politike. Kjo në një mënyrë u konsiderua si një lloj autoritarizmi, por që nuk ka lidhje me autoritarizëm. marksist-leninistët që nuk mund të duronin, pasi e konsideronin rast jetik për ta marrë kalanë nga brenda, filluan t’i shfaqnin pakënaqësitë e tyre, si dhe filluan që t’u bëjnë thirrje edhe Qosjes, edhe demaçit që t’u vinin në ndihmë. Dhe është pikërisht kjo kohë kur Qosja pat filluar të "hartojë" një "fjalor demokratik" në ish-organin e Lidhjes së Rinisë Socialiste të Kosovës(sic.), në Zërin" javor, kurse Demaçi kërkonte të bëhej nënkryetar i Kosovës. Të gjitha këto zhvillime brenda LDK-së, përveçse shfaqnin elemente të ngjashme si çdo parti e re në vendet e ish-bllokut komunist, dhe përvçse bazoheshin në konfliktin historik ndërmjet marksist-leninistëve, jugosllavistëve dhe nacionaldemokratëve shqiptarë, ishin pasojë e diversionit që qarqe të ndryshme bënin mbi LDK-në, me qëllim të rrënimit apo të dobësimit të bazës partako-politike të dr. Ibrahim Rugovës. Duhet thënë se diversioni si një aspekt i kundërrugovizmit, rezultatin më spektakular e dha në Kuvendin e Tretë të LDK-së më 1998, kur grupi i Hydajet Hysenit, në pamundësi për ta marrë kalanë nga brenda dhe kur veç dukeshin shkëndijat e një konflikti të armatosur në Kosovë, vendosi të largohej tërësisht nga LDK-ja, duke e shpallë jolegjitim LDK-në në krye me dr. Ibrahim rugovës, në përpjekje për të bërë diversionin më të rënë mbi dr. Ibrahim Rugovën. Edhe pse në planin e profilizimit të brendshëm, largimi i grupit të Hydajet Hysenit ishte pozitiv, rrethanat në të cilat u bë, nuk është se mbeti pa pasoja. Është kështu për faktin se paraqiste një çarje në lëvizjen politike shqiptare në Kosovë, por edhe për faktin se në këtë mënyrë iu mundësua hapësirë individëve jomeritorë dhe shumë të papërshtatshëm. Tashmë, përveç t’i quajmë fraksioneve të ndryshme, në LDK filluan të shfaqen edhe elemente klanore që mbështeteshin mbi interesa jopolitike. Një nga këto interesa ishte edhe tendenca për ekskluzivizma të ndryshëm, e që kiishin të bënin me dr. Ibrahim Rugovës. Për shkak të autoritetit të padiskutueshëm deri në kult që dr. Ibrahim Rugova kishte në popull, u provua një lloj monopolizimi mbi vetë dr. Ibrahim Rugovën. Me fjalë të tjera, pati tendenca që fraksione, apo grupe të ndryshme t’i imponoheshin dr. Ibrahim Rugovës, të cilat përveç kësaj, do të mund të kishin edhe një lloj imponimi të pikëpamjeve, të ideve apo edhe të dëshirave të tyre. Grupi Hydajet Hysenit këtë e kishte provuar, siç thashë, pas Kuvendit të Dytë të LDK-së më 1994, sidomos paras e të largohej. Në anën tjetër, edhe një grup tjetër i mbledhur rreth Sabri Hamitit kishte provuar të njëjtën gjë. Mirëpo, dr. Ibrahim Rugova, si gjithnjë, jo që nuk pranoi kurrë të jetë "pronë" e dikujt, por përkundrazi vazhdoi me përkushtim realizimin e projektit për sendërtimin e shtetit të Kosovës. Vendosmëria e dr. Ibrahim Rugovës për të minimizuar këto tendenca, e që u quajt si injorim që i bëhet formueve të partisë, e mendohej dhe thuhej kryesisht Këshillit të Përgjithshëm, kishte bërë që të ruhej në mënyrë solide funksionaliteti politik i LDK-së, si dhe kishte bërë që të dështonin të gjitha tendencat diversive mbi të, edhe pse gjakrat nuk u qetësuan kurrë nga individë dhe grupe të vogla njerëzish, ndër të cilët tani duhet dalluar ata që ishin të lidhur me Bujar Bukoshin, i cili nga ana tij, prej vitesh kishte provuar të bënte diversion mbi dr. Ibrahim Rugovën. Fillimi i konfliktit të armatosur në Kosovë, e që shndërrua në një masakër dhe në një spastrim etnik më tepër se biblik, sidomos gjatë kohës së mbajtjes peng të dr. Ibrahim Rugovës nga ana e policisë serbe, kryesia e LDK-së u çorodit dhe u çorientua, kurse anëtarët e saj filluan të mendojnë më shumë për vete se sa për partinë. ishte kjo kohë shumë e përshtatshme për gjueti dhe rekrutim njerëzish nga të gjitha anët. Dhe kjo ishte goditja më e madhe që kishte marrë linja institucionaliste në Kosovë që nga themelimi. Disa kërkuan shpëtim te komandat "Rremi", disa të tjerë te Hashim Thaçi, disa te Veton Surroi e kështu me radhë. Koha e mbajtjes peng e dr. Ibrahim Rugovës nga ana e policisë serbe, ishte kohë e ankthit pritës jo vetëm të popullit për lirimin e liderit të tij, por edhe ankth i pritjes së vetë linjës institucionaliste. Shumica prisnin lirimin e tij, por kishte edhe të tjerë që ia kishin frikën lirimit të tij eventual, pasi që tashmë ishin marrë vesh se kush është kush në linjën institucionaliste. Mirëpo, dr. Ibrahim Rugova nuk do të ishte ai që ishte, sikur të mos e kishte edhe ndjesinë e faljes, edhe për ata që nuk e kërkonin atë. Pas përfundimit të luftës në Kosovë, i mblodhi të gjithë ata pavarësisht a e kishin mohuar më parë apo jo dhe kishte vendosur që ta vazhdonte punën. Të gjithë e kishin marrë vesh tashmë se as dr. Ibrahim Rugova, as LDK-ja nuk kishin vdekur politikisht. Në të vërtetë, tashmë ishte qartë se dr. Ibrahim Rugova dhe LDK-ja kishin bërë një simbiozë të pashkëputshme, pasi që fati i njëri-tjetrës ishte ngushtësisht i ndërlidhur: LDK nuk mund të bënte pa ose kundër dr. Ibrahim Rugovës, e as dr. Ibrahim Rugova nuk mund të bënte pa LDK-në. Pretenduesit kishin pasur kohë të bindeshin se populli e donte dhe i besonte dr. Ibrahim Rugovës. Përkundër kësaj, strategjia e diversionit mbi dr. Ibrahim Rugovën dhe LDK-në nuk u ndërpre për asnjë çast. Një nga diversionet e tilla kishte të bënte me themelimin e partisë së Hashim Thaçit, me ç’rast disa veprimtarë të LDK-së iu bashkuan asaj duke i themeluar degët e saj nëpër qytete të ndryshme. Në mesin e tyre kishte njerëz që vinin nga vija jugosllavokomuniste e që kërkonin gjoja rehabilitim, ashtu siç kishte edhe të tjerë që mund të mbanin përgjegjësi për keqpërdorime të detyrës zyrtare, kryesisht në aspektin financiar etj, por që edhe kjo dështoi falë vullnetit të popullit dhe falë besimit të madh që kishte dr. Ibrahim Rugova tek shumica dërmuese e shqiptarëve.

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (20 - 21)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (20)

POLITIKA GJITHËPËRFSHIRËSE SI PJESË

E FILOZOFISË POLITIKE TË DR. IBRAHIM RUGOVËS

DHE E QËNDRIMIT PREJ BURRËSHTETASI TË DEVOTSHËM

Megjithëse i sulmuar, i anatemuar dhe i fyer, dr. Ibrahim Rugova kurrë nuk ra në grackat provokative të linjës së Tiranës/Kretës dhe të asaj udbasho-jugosllavokomuniste, që do të bënin që të rrëshqiste në pozita konfrontuese me to. Si burrështetas i devotshëm, si atdhetar i përkushtuar, si politikan i urtë, si diplomat i mençur dhe si njeri i punës, dr. Ibrahim Rugova, edhe në kohët më të vështira për të, diti të ofrojë bashkëpunim, bashkëpërgjegjësi dhe gjithëpërfshirje në të mirë të interesit kombëtar të shqiptarëve dhe në të mirë të interesit shtetëror të Kosovës.

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Ishte e qartë se radikalizmi i situatës në Kosovë, sidomos pas Marrëveshjes së Arsimit të 31 gushtit 1996, që forcat policore serbe e nxisnin me veprime të vazhdueshme të dhunshme, e që shoqëroheshin edhe me vrasje të personaliteteve të ndryshme, si puna e Zahir Pajazitit, Edmond Hoxhës, Akif Zejnullahut, e të tjerëve, me arrestime të ndryshme, por edhe me forma të ndryshme të bastisjeve dhe të ndalimeve, bëhej për të nxjerrë nga rendi i ditës vetë marrëveshjen e Arsimit si dhe për të përjashtuar mundësinë e zgjidhjes paqësore dhe diplomatike të problemeve në Kosovë. Kjo të thotë se e tëra u bë për të imponuar zgjidhje të dhunshme edhe në Kosovë, ashtu sikurse në Bosnjë, e që do të thotë shkatërrim i shtetit funksional të Kosovës në krye me dr. Ibrahim Rugovën dhe ndarjen e jashtme dhe të brendshme të saj. Është nënkuptueshme se këtë Beogradi synonte të krijonte rrethana sociopolitike për rrënimin politik të dr. Ibrahim Rugovës dhe të linjës institucionaliste që kishte adoptuar zgjidhjen diplomatike hap pas hapi të problemeve në Kosovë, për të ardhur te zgjidhja e statusit të Kosovës, strategji që u mor vesh nuk i leverdiste Serbisë. Ashtu edhe siç ka dalë gjer më tash, radikalizimi i situatës në Kosovë, e sidomos shfaqja e një organizate politiko-ushtarake me emrin UÇK, ishte pikërisht në këto funksione qëllimore. Mirëpo, dr. Ibrahim Rugova, kurrë nuk ra në grackat e këtilla, duke vazhduar punën e tij prej burrështetasi, prej politikani e diplomati të përkushtuar ndaj qëllimit politik, e që ishte njohja formale e pavarësisë së Kosovës. Në këtë funksion duhet kuptuar edhe karakteri jopolemik i veprimtarisë së tij, e edhe ndaj të gjithë atyre që ndaj tij kishin drejtuar një varg sulmesh, akuzash, shpifjesh e fyerjesh ndër më të rëndat. Si njeri me vizion të qartë, me vetëdije të lartë politike e kombëtare, dr. Ibrahim Rugova e kishte të qartë se një nga qëllimet themelore të Serbisë gjatë historisë politike dhe ushtarake të ballafaqimit të shqiptarëve me të, ka qenë pikërisht konfliktualiteti i brendshëm, e që do të çonte në luftë qytetare ndërmjet vetë shqiptarëve. Grindjet historike ndërmjet komunistëve dhe nacionalistëve shqiptarë, arsenali propagandistik që komunistët kanë përdorur kundër nacionalistëve, sidomos gjatë Luftës së Dytë Botërore, por edhe më parë ndërmjet dy luftërave botërore ndërmjet nacionalsocialistëve dhe nacionaldemokratëve, ishin grindje dhe arsenal propagandistik që mbështetej në diskualifikime mbi baza kombëtare. Ashtu siç kam thënë edhe para më se 8 vitesh, qysh në kohën e Nolit, veprimtarët shqiptarë ishin ndarë në patriotë dhe tradhtarë, duke i dhënë madje edhe plumba njëri-tjetrit. Dhe kjo frymë konfliktuale e nxitur nga qarqet serbe e greke, por edhe nga qarqe të tjera kundërshqiptare, u mundua që të imponohet edhe gjatë fundit të viteve ’90 të shekullit të kaluar, duke u synuar të bëhet ndarja në patriotë dhe në tradhtarë, e ku në “patriotë” hynin të gjithë ata që ishin kundër dr. Ibrahim Rugovës, kurse në “tradhtarë”, ata që ishin me dhe pro dr. Ibrahim Rugovën. Edhe pse nuk mbeti pa pasoja kjo ndarje e imponuar, pasi që sikurse gjatë Luftës së Dytë Botërore, por edhe më parë, pati personalitete publike dhe politike që u vranë nga dora e zezë e shqiptarëve të mjerë, duhet thënë se situata shpëtoi nga ndonjë luftë e mundshme dhe e synuar qytetare falë rolit shumë pozitiv, konstruktiv dhe atdhetar të dr. Ibrahim Rugovës. Si një udhëheqës i përgjegjshëm dhe vizionar, dr. Ibrahim Rugova bëri gjithçka që shqiptarët të mos ia kthejnë pushkën njëri-tjetrit. Ai duroi të gjitha sulmet, akuzat, shpifjet e fyerjet me të vetmin qëllimtë vetë të bëhet shembull i durimit, i tolerimit dhe i stabilitetit të brendshëm. Përveç këtyre, ai në të gjitha angazhimet kombëtare, jo që nuk e keqpërdori politikisht dhe institucionalisht pozitën që kishte si dhe mbështetjen plebishitare që kishte në popull, por u tregua shumë bashkëpunues, duke ftuar dhe ofruar të gjithë grupet politike dhe ushtarake në Kosovë që të bëhen pjesë e procesit politiko-diplomatik. Si Grupi 15, si G-5, që gjatë asaj kohe u themeluan nga presidenti i Republikës së Kosovës, brenda kishte të gjitha përfaqësimet politike të Kosovës. Aty ishin edhe nacionalsocialistët, të cilët refuzuan që të jenë, si jugosllavistët e tipit të veton Surroit e të Blerim Shalës, apo të Mahmut Bakallit e kështu me radhë. Në shumë deklarata të kohës, dr. Ibrahim Rugova kishte bërë të qartë se zgjidhja e çështjes së Kosovës nuk ishte detyrë dhe e drejtë ekskluzive e institucioneve të republikës së Koosvës, por në këtë proces duhet të inkuadroheshin të gjithë shqiptarët, pavarësisht nga bindjet politike dhe nga interesat e tjera. Kjo frymë bashkëpunimi në një kohë kur kishte një histeri gati psikopatologjike kundër dr. Ibrahim Rugovës, ishte një nga veçantitë brilante të karakterit të dr. Ibrahim Rugovës si politikan dhe burrështetas. vetëm një njeri i madh, një politikan racional, një diplomat dinjitoz dhe një burrështetas karizmatik mund të ngrihej mbi gjithë klimën armiqësore që e rrrethonte dhe t’u ofronte bashkëpunim edhe atyre që ndoshta e dëshironin edhe të vdekur. Edhe pse në një situatë të vështirë dhe kur ishte shumë zor të ruhej baraspesha politike dhe njerëzore, dr. Ibrahim Rugova nuk hoqi dorë kurrë nga koncepti gjithëpërfshirës dhe kombëtar për çështjen kombëtare. Nga ky aspekt, duhet kuptuar edhe karakterin jopolemik të tijin dhe të filozofisë së tij politike, sepse fryma e bashkëpunimit nuk mund të ngrihej mbi bazën e polemikave verbale, ashtu siç bëjnë politikanët e Tiranës, pavarësisht të cilit krah politik janë, ashtu siç nuk kishte mundësi që të arrihej ndonjë sukses duke shpenzuar energji në debate të brendshme fajësimesh e shfajësimesh. Për dr. Ibrahim Rugovën ishte e rëndësishme se nuk kishte ndonjë hesap me popullin, siç synonin që të impononin të tjerët, ndërsa për individët dhe për grupet e ndryshme që dilnin qoftë nga kulisat e SHIK-ut të Tiranës apo të shërbimeve sekrete serbe, nuk kishte ndonjë merak, sepse ai ishte kryetar i zgjedhur nga populli e jo nga konjukturat politiko-diplomatike të kohës. Si kryetar i zgjedhur nga populli, ai mbante përgjegjësi vetëm për fatet e popullit të sanksionuara në Kushtetutën e Republikës së Kosovës, e jo për bindjet, dëshirat dhe qëllimet e individëve dhe të grupeve të dyshimta që kishin mbirë si kërpudhat pas shiut. Në anën tjetër, ishte shumë e rëndësishme që të shpëtohej situata, që të mos shkatërrohej ajo që ishte ndërtuar me vështirësi, sakrifica dhe mund të madh për vite të tëra. Dhe qëllimi kryesor i dr. Ibrahim Rugovës ishte pikërisht ky. Dhe për të arritur këtë, ai ishte në gjendje që të ofronte gjithçka që mund të ofronte për kundërshtarët e tij politikë, duke filluar nga oferta për bashkëpunim, e deri të toleromi për ta kontrolluar politikisht UÇK-në. Për të nuk ishte me rëndësi se çfarë thoshin ata, por si të pengoheshin skenarët serbë për luftë vëlla-varsëse në Kosovë. Përveç kësaj, duhet thënë se me faktorizimin qoftë real apo të dhunshëm të kundërshtarëve politikë të tij, dr. Ibrahim Rugova ata i shihte edhe si pjesë të procesit të zgjidhjes, pra ua njihte forcën politike që kishin fituar qoftë edhe me tolerimin e tij. Pra, politika gjithëpërfshirëse e dr. Ibrahim Rugovës, përveçse ishte politikë qetësuese, jokonfliktuale, ishte edhe politikë demokratike e vlerësimit të ndikimit politik që kishin faktorët e ndryshëm në Kosovë. Edhe pse ishte kështu, nacionalsocialistët e profilizuar si linjë e Tiranës/Kretës nuk pranuan që të kontribuojnë në një punë të përbashkët për të mirën e Kosovës. Ata kurrë nuk pranuan të jenë pjesë të veprimtarive të përbashkëta politiko-diplomatike, por gjithnjë ndoqën politikën e përjashtimit, linçimit dhe e mosrespektimit të vullnetit zgjedhor të popullit. Përkundrazi, jo vetëm që nuk pranuan bashkëpunim, por edhe qëndrimet filluan t’i mbajnë ndryshe vetëm për të qenë të kundërt dhe kundër qëndrimeve të dr. Ibrahim Rugovës. Adem Demaçi madje nuk nguroi që të bjerë ndesh edhe me vullnetin e shqiptarëve për pavarësi, të shprehur në referendumin e viti 1991, duke dalë me një projekt të vjetër “Ballkania”, kurse pati zëra nga radhët e UÇK-së që të pranohet edhe statusi e republikës së tretë në kuadër të të ashtuquajturës RFJ. Se sa i përket qëndrimeve për çështje më të vogla as që diskutohet për përputhje pikëpamjesh me dr. Ibrahim Rugovën. M këtë logjikë përjashtuese dhe linçuese, por edhe të njerëzve zevzekë, njerëz të linjës së Tiranës/Kretës, nuk pranuan që të shkojnë bashkë as në Rambuje, por shkuan të ndarë në tri delegacione: i institucioneve shtetërore të Kosovës, i LBD-së së Qosjes dhe i UÇK-së së Hashim Thaçit. Kjo kishte ndodhur pasi që Qosja në një takim që kishte pasur me dr. Ibrahim Rugovën në prag të përgatitjeve për Konferencën e Rambujesë, i kishte kërkuar atij që të mos thirrej si kryetar i Kosovës, por vetëm kryetar i LDK-së, e që natyrisht ishte e papranueshme për logjikën institucionalsite dhe për përgjegjësinë institucionale që kishte dr. Ibrahim Rrugova. Posti i kryetarit të Kosovës nuk ishte një karrige e blerë në ndonjë sallon mobiliesh, as i dhuruar nga rexhep Qosja, por një funksion i ndërtuar në bazë të Kushtetutës së republikës së Kosovës dhe i legjitimuar në bazë të procesit zgjedhor popullor. Në anën tjetër, rrugë të këtillë nuk kishin ndjekur jugosllavistët, pra si ata që do të profilizohen më vonë si linjë udbasho-jugosllavokomuniste, si ata që më vonë nuk do të përfshihen në këtë linjë politike. Ata asnjëherë nuk kishin refuzuar ofertën e dr. Ibrahim Rugovës për bashkëpunim dhe këtë e kishin bërë për disa arsye, ndër të cilat duhet përmendur dy si më kryesoret: se meqë e kishin humbur qysh moti betejën për të kontrolluar një forcë politike siç ishte Partia Parlamentare dhe kishin mbetur vetëm si individë publikë me epitete të shoqërisë civile, shpresonin shumë në një faktorizim publik e politik në Kosovë nëpërmjet pjesëmarrjes në grupe dhe ekipe shtetërore të republikës së Kosovës. Kështu ka ndodhur edhe me G-15, edhe me G-5, por edhe me rastin e caktimit të delegacionit shtetëror që shkonte në Rambuje, si dhe për faktin se gjithë faktorizimin politik e diplomatik ia kishin borxh strukturave të ndryshme ndërkombëtare që besonin se Veton Surroi apo Blerim Shala kishin ndonjë kompetencë për të folur në emër të shoqërisë civile në Kosovë, rrjedhimisht ishin më të bindshëm ndaj kërkesave të diplomatëve të huaj që atë kohë vinin në Prishtinë. natyrisht se jugosllavistët nuk ishin në nivelin e analfabetëve politikë çfarë ishin në linjën e Tiranës/Kretës për të mos qenë në gjendje për të rezonuar politikisht. Përkundrazi, ata ishin shumë më inteligjent dhe shumë më të sofistikuar në kundërrugovizmin e tyre. Edhe pse nëpërmjet medieve që i kishin atëherë dhe në takime me diplomatë të ndryshëm kishin shprehur me kohë kundërrugovizmin e tyre, jugosllavistët në përgjithësi kishin kujdes që me veprimet e tyre të mos i bënin gabimet që i bënin njerëzit e linjës së Tiranës/Kretës. Ata e kishin parë se politika e refuzimit total, të tillë çfarë e praktikonte linja e Tiranës/Kretës ishte kundërproduktive dhe komprometuese për vetë atë linjë. Në anën tjetër, pozicioni gjysmë politik, gjysmë qytetar, jugosllavistëve u mundësonte edhe ngarkesa më të vogla përgjegjësie, si dhe mundësi qasjeje të madhe edhe në vetë linjën e Tiranës/Kretës, por edhe në linjën institucionaliste. Dhe jugosllavistët kishin shumë leverdi nga ky pozicion, e cila në mënyrë më të prekshme do të shihet pas vendosjes së Kosovës në një administrim ndërkombëtar civil e ushtarak. Përkundër këtyre, për dr. Ibrahim Rugovën dhe për linjën institucionaliste në përgjithësi ishte me rëndësi që fryma e bashkëpunimit të funksionojë, ashtu siç ishte e rëndësishme që prania e shtetit të Kosovës të jetë e dukshme edhe në ato rrethana shumë të vështira, edhe pse thënë të drejtën, lëshimet e shumta që iu bënë linjës së Tiranës/Kretës dhe asaj jugosllaviste në përgjithësi, në emër të ruajtjes së paqes së brendshme nuk mbetën pa pasoja. Njëra nga to ishte edhe tendenca që ishte shfaqur edhe në një pjesë të bashkësisë ndërkombëtare që dr. Ibrahim Rugova të margjinalizohej politikisht.

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (21)

NGA POLITIKA E BASHKËPUNIMIT

E DERI TE TENDENCAT PËR MARGJINALIZIM POLITIK

Një nga aspektet më të rrezikshme të kundërrugovizmit ka paraqitur tendenca e një pjese të bashkësisë ndërkombëtare për margjinalizimin politik të dr. Ibrahim Rugovës dhe për të kërkuar partnerë të tjerë në Kosovë. Kjo ishte më e theksuar gjatë tërë kohës sa dr. Ibrahim Rugova në rezidencën e tij në “Velani” mbahej peng nga forcat policore serbe...

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Politika e bashkëpunimit që e praktikonte dr. Ibrahim Rugova dhe në përgjithësi linja institucionaliste, u mor vesh ishte politikë e pastër shtetërore dhe e bazuar në konceptin demokratik të vlerësimit të faktorëve politikë në Kosovë. Pavarësisht nga klima konfliktuale që ishte munduar ta impononte sidomos linja e Tiranës/Kretës, e që jehonë mediale i bënin “Bota e re”, “Koha ditore” e Zëri” javor, interesat politike e strategjike të shtetit të Kosovës e kërkonin që të veprohej me maturi, urti e mençuri, e që do të thoshte që të mos i vihet zjarrit barot, por edhe të vlerësohej drejt tërësia e faktorëve politikë në Kosovë. Dhe në këtë frymë, shteti i Kosovës i bëri hapat konkretë, duke zyrtarizuar UÇK-në si ushtri të shtetit të Kosovës, zyrtarizim që nuk u pranua nga linja e Tiranës/Kretës. Hap tjetër ishte oferta për një qeveri gjithëpërfshirëse me një kryeministër nga radhët e LBD, ofertë e bërë në verë të 1998, fill pas miratimit të rezolutës nga ana e Kuvendit të Kosovës me të cilën UÇK-ja njihej si ushtri shtetërore e Kosovës. Edhe pse pati bisedime rreth kësaj, vetë formula, por edhe çështja e kompetencave të kësaj qeverie të mundshme u bënë shkas që LBD në momentin e fundit të tërhiqej nga bisedimet e tilla. Dhe kjo politikë bashkëpunimi dhe gjithëpërfshirjeje e shfaqur nga ana e institucioneve të Kosovës: nga presidenca dhe nga Kuvendi i Kosovës, siç u pa edhe në vazhdimin paraprak, ishte një praktikë e vazhdueshme edhe për çështjet që u përmendën në atë vazhdim. Mirëpo, sa më shumë që institucionet e Kosovës ofronin politikë bashkëpunimi, ajo aq më shumë refuzohej nga linja e Tiranës/Kretës. Tashmë ishte koha kur UÇK-ja e mijëra djemve dhe vashave shqiptare që kishin rrokur armët, duke i blerë edhe me paratë e veta, me besimin se po luftonte dhe do të vdiste për çlirimin e Kosovës, pra UÇK-ja popullore, UÇK-ja e vërtetë, UÇK-ja që dergjej në shi e në borë, që digjej në temperatura të larta të diellit, përdorej nga një grup i vogël njerëzish për legjitimim politik dhe për goditje ndaj shtetit të Kosovës, ndaj dr. Ibrahim Rugovës. Çdo zë kundërshtues ose dëbohej fare nga UÇK-ja, ose eliminohej fizikisht nën akuzën se është spiun i UDB-së. Dhe me këtë rast nuk po e përmendi faktin se gati ishte bërë praktikë që të pyeteshin vullnetarët që paraqiteshin për t’u inkuadruar në radhët e UÇK-së se a ishin me Rugovën apo me UÇK-në, duke synuar jo vetëm diferencimin politik, por edhe krijimin e imazhit se gjoja UÇK-ja ishte e kundërta e dr. Ibrahim Rugovës dhe anasjelltas. Dhe kjo bëhej në frymën e shpifjeve të tilla se gjoja dr. Ibrahim Rugova është kundër UÇK-së, çështje që e kam trajtuar më përpara. Për të shmangur konflikt në radhët e UÇK-së shteti i Kosovës kishte kërkuar nga gjithë pjesëtarët e UÇK-së dhe nga i gjithë populli të mos hynin në polemika dhe në grindje politike, por të rezistonin aq sa ishte mundur, të shpëtonin popullatën dhe t’u ndihmonin njerëzve në nevojë. Këtë qëndrim atdhetar dhe shumë fisnik, ndërkaq, linja e Tiranës/Kretës e shfrytëzoi për ta imponuar veten si përfaqësuese e UÇK-së, por që në të vërtetë doli se veten e konsideronte pronare të saj. Dhe sa më e madhe që bëhej kjo ta quajmë pronësi e linjës së Tiranës/Kretës mbi UÇK-në, aq më agresive paraqitej kjo linjë edhe në planin politik e diplomatik, duke e propaganduar dhe paralajmëruar vdekjen politike të dr. Ibrahim Rugovës. Në këtë situatë, kur linja e Tiranës/Kretës kundërshtonte gjithçka që propozonte dhe miratonte shteti i Kosovës në krye me dr. Ibrahim Rugovën, dolën pikëpamje edhe në një pjesë të bashkësisë ndërkombëtare që ta margjinalizonin politikisht dr. Ibrahim Rugovën, duke e konsideruar si të parëndësishëm politikisht, e pse jo edhe të vdekur politikisht. Këto qëndrime ishin shfaqur sidomos gjatë kohës sa dr. Ibrahim Rugova me familje në rezidencën e tij në “Velani” mbahej peng nga policia serbe. Mbajtja peng e dr. Ibrahim Rugovës nga ana e policisë serbe që në planin njerëzor ishte një veprim kriminal, kurse në planin moral e politik si një gjest i ulët me qëllim komprometimi dhe defaktorizimi të udhëheqësit shpirtëror dhe institucional të shqiptarëve të Kosovës, kishte për qëllim të pamundësonte konsultimet për një qeveri të përbashkët të LDK-së, të LBD-së dhe të UÇK-së me një kryeministër nga UÇK-ja, sipas marrëveshjes së arritur në Paris ndërmjet dr. Ibrahim Rugovës, Rexhep Qosjes e Hashim Thaçit, si dhe shpartallimin e LDK-së së mbetur pa praninë fizike të kryetarit të saj. Kur jemi këtu, duhet thënë se marrëveshja e arritur ndërmjet dr. Ibrahim Rugovës, rexhep Qosjes dhe Hashim Thaçit për formimin e qeverisë së përbashkët me përfaqësim proporcional, por me kryeministër nga radhët e UÇK-së, parashikonte dhënien fund të mosmarrëveshjeve dhe të kontestimeve brendashqiptare dhe t’i hapte rrugën një bashkëpunimi serioz në pritje të trupave të NATO-s në Kosovë që pritej të bëhej pas kapitullimit të Serbisë nga NATO-ja. Me këtë marrëveshje parashikohej që të vazhdonin konsultimet pas Konferencës së Rambujesë-Parisit rreth modaliteteve të formimit të kësaj qeverie. Për ta pamundësuar një konsultim normal rreth kësaj qeverie, si dhe për ta komprometuar në sy të shqiptarëve, Beogradi vendosi që ta mbante peng dr. Ibrahim Rugovën dhe ta detyronte dhunshëm që të bënte veprime që nuk ka pranuar kurrë që t’i bënte, që të shkonte e të takohej me Milosheviqin në Beograd. Në anën tjetër, brenda radhëve të linjës institucionaliste ishte krijuar një konfuzitet që mund të çonte edhe në shpërbërjen e saj. Një pjesë e kryesisë së LDK-së në Tiranë u takuan me Rexhep Mejdanin, atëherë kryetar shteti, gjatë të cilit takim shpallën mosnjohjen e dr. Ibrahim Rugovës si kryetar, kurse një pjesë tjetër, në Shkup ia bënte për hajër kryeministërllekun Hashim Thaçit. Të dyja grupet shprehën jobesnikëri ndaj dr. Ibrahim Rugovës, por edhe ndaj marrëveshjes për formimin e qeverisë së përbashkët. Dhe ishte kjo kohë kur brenda LDK-së, më shumë se kurrë u shfaqën grupe, klane dhe qëndrime të pabashkërenduara, sa që krijohej përshtypja se nuk kishte më LDK. Në një situatë të tillë, dr. Ibrahim Rugova thuajse ishte margjinalizuar nga bashkësia ndërkombëtare. Lirimi i tij kërkohej për arsye humanitare, por edhe për shkak të krijimit të mundësive që të shprehet lirisht se a ishte vërtet kundër bombardimeve të NATO-s, për të cilat ishte angazhuar për vite të tëra. Masimo D’Alema, kryeministër i atëhershëm i Italisë, tash vonë ka sqaruar nivelin e margjinalizimit që i ishte bërë dr. Ibrahim Rugovës nga një pjesë e bashkësisë ndërkombëtare, si dhe rrethanat se si ishte lejuar ai me familje që të shkonin në Itali. Dhe tendencat margjinalizuese, fatkeqësisht kishin vazhduar edhe pas mbërritjes së dr. Ibrahim Rugovës me familje në Itali, edhe pas sqarimeve që kishte dhënë lidhur me deklarimet e tij në Beograd për gjoja ndërprerjen e bombardimeve të NATO-s, për qëndrimet ndaj UÇK-së etj. Ishte e qartë se synohej që dr. Ibrahim Rugova dhe në përgjithësi struktura institucionale e shtetit të Kosovës të margjinalizoheshin dhe të injoroheshin dhe të përfillej vetëm ajo që u quajt QPK në krye me Hashim Thaçin, e cila u themelua në kundërshtim me marrëveshjen trepalëshe të arritur në Paris, si dhe për ta shpallë të paqenë gjithë strukturën institucionale të shtetit të Kosovës. Në këtë kontekst duhet kuptuar edhe deklarimet e linjës jugosllaviste, e sidomos të Baton Haxhiut për gjoja vdekjen politike të dr. Ibrahim Rugovës. Por nga këto deklarime, qëndrime e veprime, në fakt duhet kuptuar tendencat e ndryshme që në Kosovën e pasluftës, të përkraheshin veçanërisht pjesëtarët e linjës jugosllaviste, disa prej të cilëve më vonë do të profilizohen në linjë udbasho-jugosllavokomuniste, e pak më pak ajo e Tiranës/Kretës. Qarqe t ë ndryshme diplomatike kishin investuar dhe investonin në Veton Surroin, edhe për shkak se konsiderohej përfaqësues i një fryme më liberale, edhe për shkak të origjinës politike të tij, edhe për shkak se ndër tri rrymat politike, konsiderohej më e përshtatshme për një pjesë të bashkësisë ndërkombëtare, e cila ishte e predispozuar që lëmshin e Kosovës ta zgjidhte me mënyra më të lehta. E dr. Ibrahim Rugova ishte i njohur për qarqet diplomatike si politikan që, edhe pse i orientuar demokratikisht dhe ia kishte përcaktuar Kosovës përkatësinë gjeopolitike në boshtin Bruksel – Uashington, është i vendosur në projektin e tij për shtetin e Kosovës si shtet i pavarur dhe sovran në tërësinë territoriale dhe etnike të saj, dhe si njeri që kishte refuzuar të gjitha ofertat dhe propozimet e tjera që ishin bërë në ndërkohë gjatë viteve, përfshirë edhe ndarjen e Kosovës. Në anën tjetër, linja e Tiranës/Kretës konsiderohej ideologjikisht e papërshtatshme, si dhe tepër e vrazhdë dhe e implikuar, si dhe e drejtuar nga njerëz që nesër mund të gjendeshin në Gjykatën e Hagës. Mirëpo, të gjitha këto angazhime për margjinalizimin e dr. Ibrahim Rugovës morën goditje të rëndë nga populli shqiptar i Kosovës, i cili kurrë nuk u mashtrua as nga propaganda e linjës së Tiranës/Kretës, as nga veprimet komprometuese të Beogradit, por kishte një besim të palëkundur në kryetarin që e kishte zgjedhur vetë. Në të gjitha kampet strehuese, shqiptarët në çdo mënyrë të mundshme e deklaruan mbështetjen e tyre për dr. Ibrahim Rugovën, fati i të cilit përcillej me shqetësim dhe me lot, ashtu siç u prit me entuziazëm të madh dhe me lot gëzimi lirimi i tij. Dhe dy kishin qenë gëzimet më të mëdha të shqiptarëve të Kosovës në atë kohë: lirimi i dr. Ibrahim Rugovës me familje dhe rikthimi në vatrat e tyre në Kosovë. Dhe bota çuditej me këtë popull që kishte kaq besim të madh në liderin e tyre, e që tashmë ishte bërë udhëheqës shpirtëror i tyre, pa e predikuar as budizmin, as hinduizmin, as krisitianizmin, as islamin, pra kurrë nuk kishte propaganduar kultin e individit, por vetëm duke punuar me përkushtim, me përgjegjësi dhe me vendosmëri për lirinë, pavarësinë dhe demokracinë e Kosovës, e që ishte edhe moto e tij kryesore, e as që kishte zhvilluar ndonjëherë politikë populiste për të tërhequr masat e gjera popullore. Në të vërtetë, dr. Ibrahim Rugova ka qenë dhe ka mbetur tip i intelektualit në politikë, politikan i kabinetit, politikan i punës e jo i fjalëve dhe politikan i durimit dhe i përkushtimit të madh ndaj projektit të tij politik.

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (18 - 19)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (18)

KEQINTERPRETIMET E QËNDRIMEVE

TË DR. IBRAHIM RUGOVËS NDAJ LUFTËS NË KOSOVË

Me masakrat në Likoshan, Qirez, Dobrashec e në ndonjë tjetër në Drenicë, e që u pasuan me masakrën mbi familjen e Jasharajve në Prekaz, situata konfliktuale në Kosovë rrezikonte gjithë procesin politik në Kosovë. Bashkësia ndërkombëtare që shpresonte në një zgjidhje paqësore të problemit, si dhe institucionet e shtetit të Kosovës, u gjendën para një situate të një autizmi politik, pasi që ishte e vështirë të mbahej situata nën kontroll. Rekrutët e shërbimeve sekrete serbe që ishin infiltruar në një organizatë të re ushtarako-politike UÇK, por edhe në qarqe të afërta me të, si kurrë më parë e vunë në shënjestër dr. Ibrahim Rugovën dhe linjën institucionaliste në përgjithësi, duke e akuzuar edhe për tradhti, edhe për proserbizëm dhe të ngjashme. A kishin të drejtë?

Shkruan: Rexhep KASTRATI

I kishin provuar të gjitha mënyrat për rrënimin moral, politik e diplomatik të dr. Ibrahim Rugovës, ishin munduar ta minonin stabilitetin e linjës institucionaliste edhe duke u larguar nga ajo grupi i Hydajet Hysenit, kishin provuar që ta shfrytëzonin situatën e krijuar për delegjitmimin e institucioneve shtetërore të Kosovës, por nuk ia kishin arritur. Kjo ngaqë populli kishte një besim të palëkundur në dr. Ibrahim Rugovën, në urtinë, mençurinë, seriozitetin dhe përgjegjëgjshmërinë e tij. U kishte mbetur që ta dezinformonin opinionin për qëndrimet e tij ndaj luftës, duke e ndërlidhur edhe me qëndrimin e tij ndaj UÇK-së. Në këtë mënyrë shpresonin që të ngjallnin reagimin emocional të popullit dhe kështu ta nxisnin kundër dr. Ibrahim Rugovës. Edhe pse qëndrimet e dr. Ibrahim Rugovës ndaj luftës ishin të njohura qysh moti, sipas të cilave ai ishte kundër luftës sepse ajo në Kosovë mund të sillte vetëm masakra dhe spastrim etnik të popullit shqiptar, e që ishin qëndrime realiste dhe serioze, por edhe paralajmëruese, ajo që tashmë ishte profilizuar si linjë e Tiranës/Kretës, këtë e interpretonte si qëndrim kundër UÇK-së, edhe pse kurrë vetë personalisht dr. Ibrahim Rugova apo ndonjë zyrtar i lartë shtetëror i Kosovës nuk kishte nxjerrë ndonjë deklaratë të tillë. Mirëpo, të jesh kundër luftës dhe të jesh kundër UÇK-së janë dy çështje të ndryshme, pasi që as Milosheviqi vetë nuk është deklaruar qartë ndonjëherë pro luftës dhe pro zgjidhjeve ushtarake të problemeve në ish-Jugosllavi, a të jesh kundër ndonjë organizate politiko-ushtarake, që pavarësisht se edhe atëherë kishte zëra se kontrollohej nga shërbime sekrete serbe dhe nga SHIK-u i Tiranës, por që kishte grumbulluar gjithë ata djem dhe vasha të reja, ishte krejt diçka tjetër. Mund të jesh shtet me të gjitha të drejtat dhe kompetencat e një shteti edhe të njohur ndërkombëtarisht, pra ta kesh edhe ushtrinë tënde zyrtare, dhe mund të jesh kundër luftës. Cili prej atyre që dje janë thirrur në emër të UÇK-së mund të thotë se nëse ndahet Mitrovica, do t’i rrokim armët e do të luftojmë? Natyrisht se askush, pasi që edhe vetë plani për zyrtarizimin e ndarjes së këtij qyteti ka dalë nga zyrat e një partie që thirret në emër të UÇK-së. Prandaj, të jesh kundër luftës, kjo nuk do të thotë se je edhe kundër një organizate politiko-ushtarake, që edhe pse zyrtarisht kontrollohej nga linja e Tiranës/Kretës, një linjë që kishte dalë nga kulisat e SHIK-ut të Tiranës dhe nga kulisat e shërbimeve sekrete serbe, por që në shtrirjen e saj kishte djem e vasha shumë trima dhe shumë të përkushtuar ndaj çlirimit të Kosovës. Prandaj, edhe spekulimi që është bërë atëherë dhe më pas me qëndrimin e dr. Ibrahim Rugovës ndaj luftës, paraqiste vetëm synimin për realizimin e një qëllimi serb: rrënimin politik të dr. Ibrahim Rugovës, nëpërmjet tij edhe të bazës institucionale të shtetit të Kosovës. Se ishte kështu, dëshmon edhe një fakt i paraqitur gjatë dëshmisë së dr. Ibrahim Rugovës në Gjykatën e Hagës kundër Milosheviqit, e që ka të bëjë me një gjoja thirrje që kryetari i Kosovës gjoja i paska bërë popullit që ta lëshonte Kosovën, e të ngjashme. Kjo thirrje që doli se nuk ishte shkruar si duhet në gjuhën shqipe, pra mund të jetë shkruar në ndonjë zyrë të ndonjë shërbimi sekret serb, apo edhe në ndonjë nga malet e Kosovës, sheshit doli që ishte bërë për të komprometuar dr. Ibrahim Rugovën si kryetar i Kosovës, si dhe për ta paraqitur spastrimin etnik të shqiptarëve jo si spastrim etnik, por si përgjigje në thirrjen që gjoja e paska bërë dr. Ibrahim Rugova. Përveç kësaj, për ta rrënuar linjën institucionaliste, linja e Tiranës/Kretës filloi edhe vrasjet politike, të cilave u kishte paraprirë vrasja e Ali Ukajt në Tiranë dhe që kishte vazhduar me vrasjen e ndonjë veprimtari të LDK-së, me vrasjen e kolonel Ahmet Krasniqit e kështu me radhë. Kundërrugovizmi i kësaj kohe nuk ishte vetëm kundërrugovizëm verbal, por edhe veprues, në kuptimin e vrasjeve politike, e kërcënimeve për t’u tërhequr nga LDK-ja e kështu më radhë. Të gjitha këto bëheshin me qëllim të rrënimit të linjës institucionaliste, e më keq se kaq, edhe për të nxitur një luftë qytetare ndërmjet shqiptarëve. Është kështu, sepse propaganda e mbrapshtë e nxitur nga SHIK-u i Tiranës, dega e Kosovës, dhe nga shërbimet sekrete serbe, popullin mundohej ta ndante në patriotë dhe në tradhtarë, duke thënë se kush është me LDK-në është tradhtar. Edhe pse në ndonjë anë të Kosovës dhe në Katesh të shtetit aktual mund të ketë pasur edhe ndonjë krismë kundër njëri-tjetrit, duhet thënë se situatën e shpëtoi nga eskalimi në luftë qytetare, pikërisht urtia e dr. Ibrahim Rugovës, i cili me qëndrimet e tij të mençura u angazhua që të mos bëheshin rivalitete se kush çka është, por që të ruhen njerëzit, t’u ndihmohet atyre dhe të shpëtohen sa më shumë jetë njerëzish. Në planin publik-politik, zëdhënëse e të gjitha këtyre në Kosovë ishte bërë “Bota e re” që drejtohej nga Muhamet Mavraj, i cili më vonë do ta themelojë një gazetë ditore me emrin “Epoka e re”, si dhe ajo që atëherë quhej LBD në krye me Rexhep Qosjen. Jakup Krasniqi, i cili ishte bërë zëdhënës i UÇK-së, ndoshta është mirë që t’i lexojë deklaratat e bëra në atë kohë dhe të shohë se a ka pasur të drejtë në ato që ka thënë. Edhe qeveria e Tiranës në krye me Fatos Nanon ishte bërë pjesë e luftës kundërrugovë dhe kundërshtet, kurse Sali Berisha kishte mbetur si i thonë fjalës, si çura në mjegull, pasi që ende nuk e kishte të qartë se me kë kishte të bënte. Pas elementeve të kundërrugovizmit, të shfaqura që nga viti 1996, kur iu kishte bashkuar thirrjeve të Demaçit e të ndonjë tjetri që t’i bashkoheshin opozitës serbe në krye me Drashkoviqin për ta rrëzuar Milosheviqin, por që qëllim kishin rrënimin e dr. Ibrahim Rugovës, Berisha ende nuk e kishte kuptuar se ishte mashtruar edhe nga Demaçi, edhe nga Bukoshi, edhe nga gjithë të tjerët. U desh të ndodhë eksodi më shumë se biblik i shqiptarëve dhe deklarimet individuale të tyre nëpër kampet e strehimit se ishin me dr. Ibrahim Rugovën, që ta shtynin Berishën që të fillonte disa mitingje, në të cilat për herë të parë pas sa vitesh, jepte vlerësime të larta për dr. Ibrahim Rugovën. Atij nuk i kishin mjaftuar tubimet e vazhdueshme në Kosovë gjatë vitit 1998, e në të cilat merrnin pjesë qindra mija shqiptarë, e në të cilat kërkohej që UÇK-ja dhe dr. Ibrahim Rugova, pra institucionet e Kosovës të ishin bashkë, e që do të thotë vënien e UÇK-ës nën kontrollin e shtetit të Kosovës. As fakti se nga ana e tij, Kuvendi i Republikës së Kosovës gjatë verës së 1998, kishte miratuar një rezolutë me të cilën e njihte UÇK-në si ushtri të Kosovës, por që nuk ishte pranuar nga ata që e kishin monopolizuar këtë organizatë politiko-ushtarake, si dhe as fakti se institucionet e shtetit të Kosovës ishin të gatshme që t’ia jepnin drejtimin e qeverisë një përfaqësuesi të LBD-së, pra të partisë së Qosjes, por që në të vërtetë ishte grupi i Hydajet Hysenit i dalë nga LDK-ja, nuk e bindën Berishën se ishin ata që e kishin monopolizuar UÇK-në, që nuk ishin të gatshëm për këtë, pasi që nuk ishin në skenën politike dhe ushtarake të Kosovës për të ofruar bashkëpunim, por rrënim, shkatërrim dhe luftë qytetare. I mbetur edhe pa mbështetje nga Tirana, por edhe me një mosbashkërendim ndërmjet Presidencës dhe Qeverisë, për shkak se Bukoshi i kishte hipur kalit nga bishti dhe i kishte hipur në kokë se i kishte 200 mijë ushtarë të gatshëm për luftë dhe se mund të bënte luftë me Serbinë, por që në të vërtetë kishte hyrë në do marrëveshje me njerëz të LPK-së, qoftë për kompetenca në fonde dhe në armatim, qoftë edhe në aspekte të tjera, pa u konsultuar me Presidencën dhe me vetë dr. Ibrahim Rugovën, kryetari i Kosovës po i kalonte kohët më të vështira dhe po i përballonte mirë të gjitha sulmet, pasi që populli megjithatë ishte me të. Përkundër gjithë këtyre, dr. Ibrahim Rugova shprehu me kohë qëndrimin që UÇK-ja të vihej nën kontroll të institucioneve, pra nuk kishte shprehur ndonjë qëndrim kundër UÇK-së, por kishte kërkuar që të vihej nën kontrollin e institucioneve, në mënyrë që të profesionalizohej, të depolitizohej dhe që të kishte një bashkërendim ndërmjet veprimeve politiko-diplomatike dhe veprimeve ushtarake në terren. Në fund të fundit këtë e kërkonte edhe populli në tubimet e përditshme që mbaheshin në atë kohë. Mirëpo të gjitha këto ishin refuzuar nga linja e Tiranës/Kretës, e cila nëpërmjet Mehmet Hajrizit, dhe nëpërmjet Dojçe Veles, më problem e konsideronte dr. Ibrahim Rugovën në Prishtinë se sa Milosheviqin në Beograd. Kjo ishte luftë totale kundër dr. Ibrahim Rugovës, kundër shtetit të projektuar dhe të ndërtuar nga dr. Ibrahim Rugova dhe linja insitucionaliste në përgjithësi, e që ishte shteti në tërësinë territoriale, pa ndarje të jashtme dhe të brendshme dhe me një bashkëjetesë qytetare ndërmjet popullit shumicë dhe pakicave etnike, apo grupeve etnike, siç i quante dr. Ibrahim Rugova, dhe shtet mbi bazën dardano-ilire, pagano-kristiane të identitetit historik dhe njerëzor të tij. Përkundër këtyre, dr. Ibrahim Rugova, përsëri kishte provuar që me qëndrime diplomatike të ndryshme t’i mbrojë nga ndonjë akuzë e mëvonshme, duke thënë se në Kosovë nuk ka luftë, se shqiptarët po i mbrojnë pragjet e shtëpive të tyre dhe se në Kosovë kishte masakra serbe dhe spastrim etnik. Kjo për faktin se nëse ajo që ndodhte në Kosovë cilësohej si luftë atëherë do t’i lindte e drejta Tribunalit të Hagës për të bërë padi ndaj ndonjë pjesëtari të UÇK-së, por edhe do të relativizohej pesha e krimit serb në Kosovë, sepse ndryshe është kur një popull masakrohet, e që do të thotë se Kosova shndërrohej në një kamp përqendrimi shumë më të tmerrshëm se Holokausti, e ndryshe kur një ushtri lufton kundër një ushtrie tjetër. Viktimat dhe spastrimi etnik do të mund të paraqiteshin si pasojë të një konflikti ndërmjet dy ushtrive. Edhe Kosova si entitet politiko-juridik do të mund të kishte përfitime diplomatike. Mirëpo, ky qëndrim u kundërshtua ashpër dhe u përdor për të dëshmuar gjoja qëndrimet kundëruçk të dr. Ibrahim Rugovës. U desh të arrestohej Fatmir Limaj, Haradin Balaj dhe Isak Musliu që vetë ish-eksponentë të UÇK-së të deklaronin se në Kosovë nuk ka pasur luftë, se shqiptarët i kanë mbrojtur pragjet e shtëpive të tyre, si dhe kishte pasur vetëm masakra mbi popullatën shqiptare. Pra, u desh ta bartin peshën e akuzave të Tribunalit të Hagës, që të pranojnë qëndrimet e dr. Ibrahim Rugovës. Mirëpo, atëherë ishte vonë, pasi që kishte vjet që NATO ishte në Kosovë dhe shqiptarët pasi ishin kthyer merreshin me rivarrime, me identifikim kufomash që vinin nga Serbia dhe nga ndonjë varrezë masive. Pavarësisht prej këtyre, vetëm kur u bind bashkësia ndërkombëtare se në Kosovë ndodhte spastrimi etnik dhe msakrat mbi një popull të tërë, vendosi që t’i bombardonte caqet serbe, duke bërë këtë një gjest humanitar për ta shpëtuar një popull të tërë.

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRRUGOVIZMIT (19)

NACIONALSOCIALISTËT DHE JUGOSLLAVISTËT

BASHKË KUNDËR DR. IBRAHIM RUGOVËS

Gjatë kohës së luftimeve në Kosovë, shfaq një dukuri që në dukje mund të jetë e çuditshme, por që në të vërtetë tregon për origjinën e përbashkët ideologjike të tyre: nacionalsocialistët dhe jugosllavistët që gjatë kohës së monizmit ishin shpallë armiq, tashmë ishin bashkë. Këtë e bënte gjenerata e re e përfaqësuesve të tyre. Arsyeja që i kishte bashkuar ishte lufta e përbashkët kundër dr. Ibrahim Rugovës.

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Jugosllavistët që në skenën politike kishin dalë me shoqatën panjugosllave të Ante Markoviqit, kryeministrit të atëhershëm jugosllav, gjatë vitit 1989, por që kurrë më pas, deri në themelimin e “Orës” më 2004, nuk kishin guxuar të profiloheshin si forcë politike jugosllaviste, pasi që edhe vetë Jugosllavia si e tillë kishte marrë fund. Gjatë tërë viteve të ’90 të shekullit të kaluar, e deri në fillimin e luftës në Kosovë, kishin shfrytëzuar veprimtarinë gjysmëpolitike e gjysmëmediale, duke e profiluar veten si përfaqësues të shoqërisë civile, dhe duke u lidhur me organizata, fondacione dhe shoqata të ndryshme, të cilat besonin se investimi në ta ishte investim për konsolidim të demokracisë në Kosovë. Me fillimin e botimit të saj, “Koha” e Veton Surroit, i cili njihej si gazetar, por edhe si djalë i ambasadorit, fjala është për Rexhai Surroin, ambasadorin e Jugosllavisë në disa vende, “Zëri”, një javore tjetër që kishte qenë organ i Lidhjes së Rinisë Socialiste të Kosovës, e në të cilën kishte shkruar Blerim Shala, Bajrush Morina, Halil Matoshi e shumë të tjerë, nuk ishte më vetëm. Blerim Shala që në zëri kishte pasur edhe postin kryeredaktorit, kishte një bashkëpunim edhe me “Delo-n” e Lubjanës, shumë herë kishte bërë editoriale në “Zërin e rinisë” ku shfaqte një apologji ndaj Titos dhe titizmit, ishte një tjetër eksponent i jugosllavizmit në Kosovë. Shkëlzen Maliqi që arriti të bëhej edhe drejtues i Zyrës së “Sorosit” në Prishtinë, shquhej për bashkëpunim me “Danas-in” kroat, por kishte qenë edhe drejtues i lartë i revistës “Fjala”. Bir i Mehmet Maliqit, ish-sekretarit krahinor të Punëve të Brendshme, Shkëlzen Maliqi ishte një eksponent tjetër i jugosllavizmit në Kosovë. Baton Haxhiu, që në “Botën e re” shkruante edhe pasi aty ishte vendosur kryeredaktori i dhunshëm, Bajrush Morina, bashkë me Agim Morinën, një koleg të tijin dhe student i Letërsisë, por që kaloi në degën e Grafikës, e që aktualisht me sa di unë gjendet në Londër, ku u mëson gjuhën shqipe ushtarëve britanikë dhe të tjerëve që vijnë në Kosovë, kishte bërë gjithçka që t’i imponohej rektoratit të atëhershëm për bisedime, duke e sfiduar organizatën studentore Unioni i Pavarur i Studentëve, ishte një tjetër personazh që ishte angazhuar në “Kohën” e Veton Surroit, e që më vonë, do të jetë edhe kryeredaktor i “Kohës ditore”. Baton Haxhiu ka qenë kryeredaktor i “Kohës ditore” në kohën e shpërthimit të luftës në Kosovë. Për opinionin është me rëndësi se “Koha ditore”, edhe pse gazetë e një biri të ambasadorit të Jugosllavisë, e që kryesisht shpërfaqnin përkatësi në taborr të kundërt me nacionalsocialistët, shqiptarë, pasi që ishin ndarë në titistë dhe në enveristë, nën drejtimin e Baton Haxhiut, arriti që të kishte korrespondentë që raportonin për UÇK-në nga terreni. Është interesant se “Koha ditore” dilte legalisht në gjithë Kosovën, kurse në faqet e saj kishte shkrime për UÇK-në nga terreni! Njeriu i painformuar do të çuditej se si kishte mundësi që një gazetë “titiste” të depërtonte në radhët e UÇK-së “enveriste”, por ky është edhe një fakt që lidhet me bazën ideologjike të titizmit dhe të enverizmit, e që ishte marksizëm-leninizmi. Ndërkaq, është tashmë e njohur botërisht se nacionaldemokracia shqiptare ishte armik i përbashkët edhe i jugosllavistëve, edhe i marksist-leninistëve, pasi ata vriteshin edhe nga Jugosllavia, edhe nga shteti aktual shqiptar. Mit’hat Frashëri ishte i anatemuar si në Beograd e Prishtinë, ashtu edhe në Tiranë, Ernest Koliqi ishte i anatemuar si në Beograd e Prishtinë, ashtu edhe në Tiranë, Gjergj Fishta ishte i anatemuar si në Beograd e Prishtinë, ashtu edhe në Tiranë. Pra, linja institucionaliste, përkatësisht dr. Ibrahim Rugova që siç ka dalë deri më tash filozofinë e tij e kishte të mbështetur në traditën pagano-kristiane të dardano-shqiptarëve dhe në traditën më të mirë të nacionaldemokracisë shqiptare, ishte e qartë se do të konsiderohej armike përbashkët, dhe lufta duhej bërë e përbashkët kundër saj. Ky ishte një aspekt tjetër i kundërrugovizmit në Kosovë, e që ka të bëjë me bazën ideologjike e politike të saj. Në këtë kohë ishte ashpërsuar propaganda e tillë, sipas të cilës dr. Ibrahim Rugova nuk ishte për dialog, se po të ishte për dialog do të pranonte të takohej me Milosheviqin. Është e qartë se gjithë kjo bëhej në kontekst të angazhimeve diplomatike që pas valës së parë të masakrave në Likoshan, Qirez dhe në Prekaz, të parandalohej eskalimi i mëtutjeshëm i situatës dhe të provoheshin zgjidhje diplomatike të problemeve, por që kishin refuzimin e dr. Ibrahim Rugovës për t’u takuar me Milosheviqin, së paku jo pa praninë e palës së tretë si ndërmjetësuese dhe garantuese, pasi që moszbatimi i Marrëveshjes së Arsimit nga ana e Serbisë, kishte bërë të qartë se me Beogradin nuk kishte mundësi marrëveshjeje, pasi që nuk i respektonte dhe nuk i zbatonte ato. Ishte kjo kohë kur Baton Haxhiu si kryeredaktor i “Kohës ditore” ishte arrestuar nga policia serbe dhe kishte rënë në duart e shefit të SDB-së serbe, Jovica Staniqit, me të cilin, pati bisedime bashkëpunimi, të tilla që i ka sqaruar edhe vetë, duke u larguar kështu nga roli i të arrestuarit, bisedime të cilat nuk di a i ka ndërprerë dhe kur. Por ishte kohë kur edhe Mahmut Bakalli na ishte shfaqur tinza si i gatshëm për t’u takuar me Milosheviqin edhe pa praninë e palës së tretë, kuptohet nëse përkrahet nga bashkësia ndërkombëtare për të qenë lider i shqiptarëve. Në këtë mënyrë, dr. Ibrahim Rugova ishte në trysni të hapur të linjës së Tiranës/Kretës që nuk e pranonte si kryetar të Kosovës, por përkundrazi e fyente edhe në baza njerëzore kombëtare, si dhe në trysni jopublike nga jugosllavistët për të fituar përkrahjen ndërkombëtare për ta rrënuar atë, pra dr. Ibrahim Rugovën. Dhe si pasojë gjithë kësaj, pra edhe trysnisë ndërkombëtare që bëhej mbi dr. Ibrahim Rugovën që të takohej me Milosheviqin, ose përkrahja e bashkësisë ndërkombëtare do të kalonte te jugosllavistët, bëri që të ndodhte takimi me Milosheviqin në Beograd, por në të cilin ishte edhe vetë Veton Surroi dhe Mahmut Bakalli. Në këtë mënyrë, nëse mund të ndodhte komprometimi, atëherë ai komprometim të binte edhe mbi Veton Surroin dhe mbi Mahmut Bakallin, dy konkurrentët për t’ia zënë vendin. Por nuk ndodhi ashtu: edhe pse në takimin me Milosheviqin kishin qenë edhe Veton Surroi, edhe Mahmut Bakalli, furia e sulmeve, akuzave dhe e fyerjeve ra vetëm mbi dr. Ibrahim Rugovën. “Enveristët” nuk i akuzonin, nuk i sulmonin dhe nuk i fyenin “titistët”, por një pinjoll të nacionaldemokracisë dhe liberaldemokracisë shqiptare, që serbi ia kishte vrarë edhe babain edhe gjyshin. Kjo ishte ajo aleanca, ta quaj fluide ndërmjet “titistëve” dhe “enveristëve” kundër dr. Ibrahim Rugovës dhe kundër filozofisë së tij politike. Ishte e qartë se ishte synuar komprometimi i dr. Ibrahim Rugovës në sy të popullit shqiptar të Kosovës, pas vrasjes së Adem Jasharit, pasi që llogaritej se populli mund të prekej emocionalisht kur të shihte se si dr. Ibrahim Rugova takohej me Milosheviqin, pra pas vrasjes së Adem Jasharit, përkatësisht pas masakrimit të pjesës më të madhe të familjes së tij. Ata sikur kishin harruar se ishte pikërisht dr. Ibrahim Rugova, i cili në cilësinë e kryetarit të Kosovës, kishte shpallë tri ditë zije në Kosovë me rastin masakrës mbi familjen Jashari, si dhe kishte shprehur keqardhjen e thellë për atë që kishte ndodhur, si dhe respektimin për atë familje. Mirëpo, si gjithmonë ishte populli ai që nuk i harronte gjërat, ashtu siç nuk e lëkundte aspak besimin që kishte te dr. Ibrahim Rugova. Sido që të jetë, duhet thënë se kundërrugovizmi ishte shtrirë në terren, pra bëhej nëpërmjet një propagande verbale, ishte shtrirë në media, ku bajrakun e kishin marrë “Bota e re”, “Koha ditore” dhe “Zëri” javor. Një gazetë tjetër “Bujku”, për shkak të natyrës së punës së saj dhe të statusit të saj, edhe pse kryesisht e kishte ruajtur vijën politike shtetërore, prapë se prapë kishte raste dhe shkrime shumë të ashpra ndaj dr. Ibrahim Rugovës. E gjitha kjo ndodhte për ta rrënuar atë politikisht, filozofinë e tij politike si dhe vetë institucionet e shtetit të Kosovës. Pra, synohej që të rrënohej shteti sipas konceptit të dr. Ibrahim Rugovës dhe të realizoheshin skenarë të ndryshëm për copëtimin e Kosovës. Zgjidhjet ushtarake, në fund të fundit vetëm copëtim realizojnë, ashtu siç kishin realizuar në Bosnjë, sepse zgjidhjet ushtarake janë zgjidhje të dhunshme dhe që dhunshëm imponojnë realitete të reja. Pasi të jenë bërë zgjidhjet e tilla, atëherë në skenë të dalin jugosllavokomunistët dhe nacionalsocialistët. A nuk kishte mesazhe ndarjeje dhe copëtimi deklarata e Qosjes në një intervistë dhënë TVSH-në që e paguante qeveria e Kosovës, në janar të 1999, sipas të cilës deklaratë, Qosja ua njihte serbëve të drejtën për vetëvendosje në Kosovë, një të drejtë që Beogradi nuk ua njihte, e as që ua njeh edhe sot e gjithë ditën dy milionë e sa shqiptarëve të Kosovës?

(vijon)

ASPEKTE TË KUNDËRUGOVIZMIT (16 - 17)

KUSH E DËSHIRONTE LUFTËN NË KOSOVË?

Pyetja që është bërë titull i këtij vazhdimi, përgjigjen për të cilën do ta përpiqem ta jap në këtë vazhdim, ka disa dimensione, disa prej të cilave e bëjnë absurd edhe vetë shtrimin e saj, si dhe ka të bëjë me disa aspekte të kundërrugovizmit, e që lidhen edhe me vetë funksionalitetin e filozofisë politike të dr. Ibrahim Rugovës. Të gjitha aspektet e tjera të kundërrugovizmit që i kam trajtuar në këtë fejton, pas Marrëveshjes së Arsimit u bashkërenduan, ashtu siç i bashkërenduan veprimet e tyre kundërrugoviste të gjithë ata që i kishin shpërfaqur aspektet e ndryshme të kundërrugovizmit. Si gjithnjë qëllimi kryesor ka qenë rrënimi i filozofisë politike të dr. Ibrahim Rugovës, i vetë dr. IbrahimRugovës dhe në përgjithësi i shtetit të Kosovës i ndërtuar mbi këtë bazë.

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Të pyesësh në mënyrë humane dhe logjike, se kush e dëshironte luftën në Kosovë, do të thotë të pyesësh se kush e dëshironte krimin, vrasjen, shkatërrimin dhe spastrimin e territoreve nga banorët e atyre territoreve. Kjo sidomos pas gjithë atij gjaku të derdhur në pjesë të tjera të ish-Jugosllavisë. Mirëpo, filozofia e dhunës, e hegjemonizmit dhe e shovinizmit në Ballkan, që është pjesë e konstitucionit politik dhe nacional të serbëve, ashtu siç nuk u pajtua me zgjidhjet politiko-diplomatike të problemeve në njësitë e tjera të ish-Jugosllavisë, nuk mund të pajtohej që problemet në Kosovë dhe vetë problemi i statusit të Kosovës të zgjidheshin ndryshe përveçse nëpërmjet përdorimit të makinerisë ushtarake dhe paraushtarake si në njësitë e tjera të ish-federatës jugosllave. Në Kosovë, ndërkaq, ishte në pozitë më të vështirë, për shkak se forcat policoro-ushtarake ishin të vendosura në Kosovë, pra ushtarakisht Kosova ishte territor i pushtuar dhe nuk mund të kishte shkas të drejtpërdrejt për të filluar ndonjë operacion të përmasave të mëdha të dhunës në Kosovë. Për shkak se shteti i Kosovës funksiononte mbi bazën e një veprimtarie legale-institucionale dhe publike, Serbia nuk kishte ndonjë palë kundërshtare ushtarake në Kosovë. Ndërkaq, e gjithë bota demokratike priste që ajo ta zbatonte Marrëveshjen e Arsimit të 31 gushtit 1996. Për dallim nga rastet e tjera me njësitë e tjera të ish-Jugosllavisë, që marrëveshjet i nënshkruante pas fillimit të luftimeve dhe pas shfaqjes së pasojave të saj, duke krijuar kështu rrethana për të imponuar zgjidhje, në Kosovë, Serbia u detyrua që të nënshkruante marrëveshje pa filluar ndonjë konflikt i armatosur i përmasave të mëdha. Përveç kësaj, Serbia u detyrua që ta nënshkruante Marrëveshjen e Arsimit duke pasur në kurriz epitetin e një shteti që i shkelte të drejta njerëzore dhe kombëtare të shqiptarëve, si një vend që ua pamundësonte shqiptarëve t’i realizojnë të drejtat e tyre, duke përfshirë edhe të drejtën për arsimim. Këtë imazh të keq të Serbisë e përkeqësonte edhe dhuna sistematike që policia serbe kishte kryer ndër vite dhe vazhdonte ta kryente ndaj shqiptarëve të Kosovës. Kjo do të thotë se shqiptarët ishin në pozitën e viktimës së dhunës dhe shtypjes serbe. Këtë e kishin konfirmuar rezoluta, deklarata dhe qëndrime të shumta të shumicës së organizmave ndërkombëtare që nga KS i OKB-së. Në pikëpamje strategjike dhe diplomatike Serbia vetëm sa mund ta përkeqësonte pozitën e vet nëse do të fillonte ndonjë operacion përmasash të mëdha. Prandaj, ajo ishte në kërkim të arsyeve për të arsyetuar dhunën e përmasave të mëdha ndaj shqiptarëve të Kosovës. Në mesin institucioneve të Kosovës, sidomos të presidencës, nuk mund ta gjente, pasi që dr. Ibrahim Rugova vazhdimisht kishte deklaruar se në Kosovë mund të ketë vetëm masakrim të një populli të pambrojtur e kurrsesi luftë. Këtë qëndrim e kishte përkrahur shumica e shqiptarëve të Kosovës, e cila përtej aspekteve emocionale të situatës, ishte përcaktuar për një veprimtari racionale nën drejtimin e dr. Ibrahim Rugovës. Dhe këtë nuk mund ta ndryshonin as rekrutët shqiptarë të shërbimeve sekrete serbe që Serbia i kishte me bollëk në Kosovë, e as inspektorët e lartë serbë që i dirigjonin këta rekrutë. Shqiptarët ishin të bindur se në një situatë kur Serbia kishte dhjeta mija, e që e kalonin edhe njëqindmijëshin në Kosovë, dhe pasi kishte gjithë atë arsenal armësh municionesh, ishte e pamundur që t’i shpallte luftë Serbisë. Kjo nuk ka të bëjë aspak me ndonjë logjikë disfatiste, kapitulluese apo tjetër, për çka u akuzua dr. Ibrahim Rugova atë kohë, për me një racionalitet e që kishte të bënte me pamundësimin e realizimit të skenarëve serbë për spastrim etnik dhe masakra mbi popullatën shqiptare. Përkundër kritikave se lëvizja politike shqiptare nuk mund të jepte më tepër, kritika që bëheshin atë kohë, sidomos nga Qosja dhe Demaçi, duhet thënë se këmbëngulja në strategjinë e zgjidhjes paqësore dhe politiko-diplomatike të problemeve në Kosovë dhe të statusit ndërkombëtar, përveç të tjerash kishte të bënte pikërisht në synimin që Serbia të dëshmohej si shtet që nuk i respekton marrëveshjet, prandaj bashkësia ndërkombëtare duhet të përdorë metoda detyruese, siç janë sanksionet e pse jo edhe një intervenim ushtarak mbi caqet serbe në Kosovë. Mundësia e ballafaqimit me pasojat e mosrespektimit të marrëveshjeve, nëse do të zgjaste edhe më tej pa ndonjë trazim të madh të situatës në Kosovë, sa vinte e bëhej më e sikletshme për Beogradin dhe jo vetëm për të. Aleatë të ndryshëm të Serbisë që kishin bërë të zbuteshin tonet e bashkësisë ndërkombëtare ndaj Beogradit, po ashtu ishin në një situatë kur nuk kishin si të mos e arsyetonin pushtetin serb për mosrespektim dhe për mosrealizim të Marrëveshjes së Arsimit. Prandaj, edhe ato në të vërtetë ishin për një radikalizim të situatës në Kosovë, e cila në një mënyrë apo tjetër do ta nxirrte nga rendi i ditës atë Marrëveshje. Kjo do të thotë se nuk ishte vetëm Serbia e interesuar për një radikalizim të situatës në Kosovë, por edhe ishin edhe aleatë të saj. Ndërkaq, pjesa më madhe e bashkësisë ndërkombëtare ishte që të ruhej angazhimi diplomatik rreth dhe për Kosovën, pasi që ende kishin shpresë se me ndonjë trysni mbi Serbinë mund të arrihej që të zbatohej Marrëveshja e Arsimit dhe të fillonte zbatimi në praktikë i mënyrës diplomatike e zgjidhjes së problemeve në Kosovë. Rezultat i kësaj trysnie ishte lejimi që u bëri Beogradi punonjësve të Institutit Albanologjik që të ktheheshin në objektin e tyre, objekt që ishte përfshirë edhe në Marrëveshjen e Arsimit. Për objektet shkollore, Serbia arsyetohej se i duhej kohë për përgatitjen e tyre për t’u vënë në funksion të nxënësve dhe të studentëve. Në ndërkohë, kishte filluar që ta acaronte situatën në Kosovë. Gjatë vitit 1997 u shfaqën modele të vrasjeve të personaliteteve të ndryshme, siç ishte dhe vrasja e Zahir Pajazitit, Edmond Hoxhës dhe e Akif Zejnullahut, që ishin në krye të grupit të LLapit. Unioni i Pavarur i Studentëve që drejtohej nga Driton Lajçi, Bujar Dugolli etj., e që ishte vënë plotësisht nën kontrollin politik të grupeve të ndryshme marksist-leniniste, sidomos të LPK-së, por edhe të individëve dhe eksponentëve të tjerë të majtizmit të Kosovë, përkatësisht të nacionalsocialistëve si Qosja e Demaçi, bashkë me organin e saj media “Bota e re”, e që drejtohej nga Muhamet Mavraj, ishin bërë mjete politike me të cilat synohej të eliminohej politikisht dr. Ibrahim Rugova dhe në tërësi sistemi i funksionimit të shtetit dhe veprimtarisë shtetërore e të bërit politikë. Pretekst për këtë bëhej moszbatimi i Marrëveshjes së Arsimit nga ana e Serbisë. Moszbatimi i Marrëveshjes së Arsimit nga ana e Serbisë, i faturohej dr. Ibrahim Rugovës, sikur ai të ishte moszbatues i saj, dhe prandaj quhej politikan i dështuar dhe vetë veprimtarinë e gjeratëhershme politike në Kosovë ta quanin politikë të dështuar. Investimi i Beogradit në rekrutët e saj shqiptarë kishte filluar të jepte efekt. Prandaj, nuk kishte pse të ngutej në zbatimin e Marrëveshjes së Arsimit, kur ishte pikërisht moszbatimi i saj, ajo që nga rekrutët shqiptarë të shërbimeve sekrete serbe përdorej argument për ta akuzuar dr. Ibrahim Rugovën dhe lëvizjen politike në Kosovë dhe për t’i shpallur ata të dështuar. Dhe ishin këta rekrutë që ishin infiltruar edhe në UPS të UP-së, në grupet marksist-leniniste, në mesin e profesoratit të UP-së, e pse jo edhe në mesin e strukturave të ndryshme të lëvizjes politike në Kosovë. Dhe ishte kjo kohë kur njerëz si Qosja e Demaçi, por edh të tjerë që çirreshin kundër dr. Ibrahim Rugovës, duke e akuzuar me të gjitha akuzat e mundshme për kohën. Dhe kjo valë e kundërrugovizmit që nuk kishte për synim vetëm që ta eliminonte politikisht dr. Ibrahim Rugovën, por në tërësi shtetin e Kosovës të ndërtuar në bazë të Referndumit për Kosovën Shtet i Pavarur dhe Sovran i vitit 1991 dhe në bazë të dokumenteve të tjera juridiko-kushtetuese, për të cilat një kompetencë shumë të madhe për të folur ka dr. Arsim Bajrami i PDK-së, dhe në përgjithësi filozofia politike mbi të cilën kishte funksionuar ky shtet. Kjo periudhë ishte periudha më e vështirë për filozofinë politike të dr. Ibrahim Rugovës, për shtetin e Kosovës të bazuar në identitetin pagano-kristian dhe evro-perëndimor të tij dhe për vetë qenien etnike shqiptare në Kosovë. Tashmë Serbia nuk ishte e vetme në kundërshtimin e shtetit të Kosovës, pasi që ishin gjithë këta që e bënin të njëjtën gjë. Për rexhep Qosjen dr. Ibrahim Rugova kurrë nuk kishte qenë më shumë se kryetar i LDK-së, edhe pse për botën, përveçse kryetar i LDK-së, ishte edhe lideri i shqiptarëve të Kosovës, e që e thënë në njëjës, do të thotë prijësi, udhëheqësi, kryetari i tyre. Dhe në synimet e tij për rrënimin e filozofisë politike të dr. Ibrahim Rugovës dhe të vetë atij, Qosja kishte filluar angazhimet agresive, duke organizuar disa mjeranë që në shenjë proteste të largoheshin edhe nga Shoqata e Shkrimtarëve e Kosovës, duke paralajmëruar kështu një rol shumë aktiv në zhvillimet e kohës në krah të gjithë atyre që synonin shkatërrimin e shtetit të Kosovës dhe të gjithçkaje që ishte arritur gjer atëherë. Dhe kjo ishte kohë kur UPS i UP-së kishte shkuar në kërcënime të drejtpërdrejta kundër dr. Ibrahim Rugovës, duke synuar që ta detyronte të tërhiqej nga të gjitha angazhimet e gjertanishme dhe të oranonte diktatin e kësaj organizate që vetëm formalisht kishte mbetur e studentëve. Këtë synim kishte edhe protesta e 1 tetorit 1997, e cila hapur u pa se më shumë ishte e drejtuar kundër dr. Ibrahim Rugovës se sa kundër Serbisë. Ishte kështu për shkak se gjithë kundërrugovistët, përfshirë edhe Qeverinë e Kosovës në krye me Bujar Bukoshin, e cila në ndërkohë kishte përfunduar fatkeqësisht në duart e mafias shqiptare dhe diktohej prej saj, dhe që me vite kishin shpërfaqur aspekte të ndryshme të kundërrugovizmit, disa prej të cilave i kam trajtuar edhe në këtë fejton, e shihnin rastin më të volitshëm për ta rrënuar dr. Ibrahim Rugovën, filozofinë e tij politike dhe vendosmërinë e tij që ta çojë deri në fund gjunjëzimin diplomatik të Serbisë. Dhe si mëlmesë për gjithë këta ishte shfaqja publike por me maska e atyre që quheshin pjesëtarë të UÇK-së në varrimin e mësuesit Halit Geci në Llaushë. Tashmë për Beogradin ishin krijuar të gjitha rrethanat për një operacion masiv të dhunës në Kosovë, por për shkak të raporteve gjeopolitike e gjeostrategjike dhe për shkak se dr. Ibrahim Rugova ishte i fortë politikisht, Serbia u mor me punët parapërgatitore për një masakër ndaj shqiptarëve. Dhe një nga punët e tilla ishte tërheqja strategjike nga Drenica në kufijtë e saj, për ta bërë rrethimin faktik të saj. Kushdo që ka shkuar ato kohë në Drenicë ka mundur të bindet se Drenica nuk ishte zonë e lirë, siç propagandohej, por një kamp përqendrimi që mund të sulmohej nga çasti në çast. Autoblindi i vendosur në Jashanicë, një fshat në afërsi të Klinës duke shkuar për në Skënderaj, si dhe i një tjetri në Komoran ato ku ndahet rruga për në Gllogoc nga rruga Prishtinë – Pejë, ishin dëshmi të një rrethimi policoro-ushtarak të Drenicës, e jo e çlirimit të saj nga policia dhe ushtria serbe.

(vijon)

ÇËSHTJA E LEGJITIMITETIT

TË PËRFAQËSIMIT POLITIK DHE INSITUCIONAL

Një nga aspektet e kundërrugovizmit gjatë vitit 1996 e më pastaj, ka qenë edhe ai që ka pasur të bëjë me legjitimitetin e përfaqësimit politik dhe institucional të shqiptarëve, nëpërmjet të të cilit provohej që të futeshin edhe aktorë dhe faktorë të tjerë e në fund edhe angazhimi pë delegjitmimin e dr. Ibrahim Rugovës si lider i shqiptarëve. Kjo u pa qartë, sidomos, pas shfaqjes së UÇK-së si organizatë politiko-ushtarke dhe pas krijimit të një situate lufte në Kosovë...

Shkruan: Rexhep KASTRATI

Që nga Kuvendi i Dytë i LDK-së më 1994, ai që më vonë do të identifikohet si grupi i Hydajet Hysenit, mori krahë dhe filloi hapur të japë shenja të kontestimit të dr. Ibrahim Rugovës si lider i shqiptarëve. Edhe pse kjo nuk u tha hapur atë kohë, kjo kuptohej nga disa intervista dhe kërkesa politike të kohës. Fjalën e kam për intervista që i jepninherë Hydajet Hyseni, e herë Bajram Kosumi, sipas të cilave kërkohej tandemi Rugova – Demaçi. Qëndrimet e këtilla të shpërfaqura në “Zërin “ javor që ishte bërë një qendër kundërrugovizmi atëherë, kishin për qëllim barazimin e Demaçit pa asnjë legjitimitet zgjedhor me dr. Ibrahim Rugovën që jo vetëm se kishte legjitimitetin zgjedhor të partisë më të madhe të Kosovës e që ishte bartësja procesit politik në Kosovë, po ashtu kishte edhe legjitimitetin zgjedhor të shqiptarëve në zgjedhjet presidenciale dhe kuvendore të 24 majit 1992. Ideja për tandemin Rugova – Demaçi u konkretizua më pas me propozim-kërkesën që Demaçi të bëhej nënkryetar i Kosovës, edhe pse Kushtetuta e Kosovës nuk e parashihte një post të tillë. Atë botë, ideja ishte që të shtyheshin zgjedhjet presidenciale dhe kuvendore, kurse struktura e përfaqësimit të plotësohej me adoptimin e deputetëve pa mandat zgjedhor, ndër të cilët llogaritej pikërisht Adem Demaçi. Ideja e shtyrjeve të zgjedhjeve kishte të bënte me situatën krijuar pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Arsimit më 31 gusht 1996, e sidomos pas fillimit të protestave studentore në Kosovë. Tashmë çështja e legjitimitetit të përfaqësimit politik dhe institucional ishte shtruar edhe në nivelin e një debati të mirëfilltë politik , enë të cilin ishin përfshirë edhe parti legale politike si Partia Parlamentare dhe Partia Socialdemokrate e drejtuar nga Luljeta Pula – Beqiri, e që ishin pjesë të lëvizjes politike dhe institucionale në Kosovë. Mirëpo, i vetëdijshëm për prapavijën reale të këtij debati, dhe në përputhje me kulturën jopolemike politike të tij, dr. Ibrahim Rugova as nuk u bë pjesë e këtij debati, as nuk iu nënshtrua ndonjë trysnie më shumë nga brenda, që të pranojë propozim-kërkesat e kohës. Me kalimin e kohës, përkatësisht me zhvillimet e mëvonshme, që i kam përshkruar në vazhdimin paraprak, çështja e legjitimitetit të përfaqësimit politik dhe institucional mori përmasa të ndryshme, e që përfunduan në kontestimin dhe në refuzimin përfundimtar të dr. Ibrahim Rugovës nga ana e nacionalsocialistëve si puna e Qosjes, e Demaçit , e Luljeta Pula – Beqirit, etj. Para kësaj, delegjitmimi i dr. Ibrahim Rugovës provohej të arrihej me propozime të ndryshme, përfshirë edhe propozimet mëhershme për shtyrje zgjedhjesh etj. Rexhep Qosja, Luljeta Pula – Beqiri, në ndërkohë dolën me propozimin që në vend të institucioneve shtetërore të Kosovës të formohej një Këshill Nacional, i cili do t’i kishte elementet presidenciale, kuvendore dhe qeveritare, pasi që do të kishte kompetenca për të nxjerrë vendime dhe për t’i zbatuar ato. Përfaqësimi në atë Këshill kërkohej të bëhej në bazë të një marrëveshjeje ndërmjet partive politike dhe ndonjë personalitet publik. Ky institucion parapulitik dhe parashtetëror, që është veçori e të vepruarit tribal, më shumë se sa politik dhe shtetëror, synonte të godiste bazën politiko-juridike dhe institucionale të ndërtimit të shtetit të Kosovës, si dhe bazën pagano-kristiane dhe nacionaldemokratike e liberaldemokratike të filozofisë politike të dr. Ibrahim Rugovës. Dhe sa më i ashpër që bëhej ky debat rreth legjitimitetit politik dhe institucional, aq më të ashpra bëheshin veprimet policore serbe në Kosovë. Ky bashkërendim apo sinkronizim i qëllimshëm kulmoi me masakrat që u bënë në Qirez dhe Likoshan më 28 shkurt 1998, ditën kur në Prishtinë mbahej Kuvendi i Tretë i LDK-së, Kuvend në të cilin do të dihej fati i mëtutjeshëm të LDK-së, do të jetë edhe më tej nën kontrollin e dr. Ibrahim Rugovës, pra a do të vazhdojë edhe më tej rruga politiko-diplomatike dhe institucionale e gjunjëzimit të Serbisë në Kosovë, apo ajo përfundimisht do të bjerë nën kontrollit e grupit të Hydajet Hysenit që në LDK kishin hyrë për ta marrë kalanë nga brenda. Masakrat e kryera në Likoshan dhe në Qirez, atë ditë kishin për qëllim që të favorizonin pikërisht grupin e Hydajet Hysenit, përkatësisht opsionit të luftës në Kosovë. Ky ishte investimi i parë madhor që Beogradi bënte në atë që më vonë do të shpërfaqet si linjë politike të cilën e kam quajtur linjës së Tiranës/Kretës, e që do të vazhdojë me dënimet spektakolare në prag të Konferencës së Rambujesë, e që vazhdoi pas luftës me deklaratat e Rada Trajkoviqit, Sava Janjiqit dhe të tjerëve për gjoja rrezikshmërinë e tyre nga ana e atyre që quheshin djem të luftës. Dhe ishte Kuvendi i Tretë i LDK-së i mbajtur më 28 shkurt 1998 që përfundimisht dëshmoi se LDK-ja i mbeste besnike identitetit të saj politik që ishte identitet i ndërtuar mbi filozofinë politike të dr. Ibrahim Rugovës, kurse vetë dr. Ibrahim Rugova u rikonfirmua lider i pakontestueshëm i LDK-së dhe i Kosovës. Për këtë arsye, ata që kishin synuar ta merrnin kalanë nga brenda, përfundimisht e kuptuan se LDK-ja nuk ishte një kala që merrej lehtë. Për këtë arsye u vu në zbatim skenari B, e që ishte largimi kolektiv i këtij grupi nga LDK-ja, duke e quajtur veten LDK legjitime. Largimi i këtij grupi, i hapi rrugën disa njerëzve të tjerë, ndër të cilët edhe Eqrem Kryeziut, Kolë Berishës, Naim Jerliut dhe disa të tjerëve, të cilët do të zënë vendet e tre nënkryetarëve të LDK-së. Me këtë hap, grupi i Hydajet Hysenit synonte rrënimin politik të dr. Ibrahim Rugovës dhe lideizimin e Rexhep Qosjes. Kishte një iluzion se me largimin e këtij grupi, LDK-ja, përkatësisht degët e saj do t’i bashkoheshin grupit të Hydajet Hysenit dhe kështu atributet politike të dr. Ibrahim Rugovës do t’i merrte vetë Rexhep Qosja. Strategjia ishte strategji destruktive, pasi që legjitimiteti politik provohej të fitohej nëpërmjet intrigave. ndërskambcave dhe trysnive të ndryshme. ishte kjo kohë kur mori hov propaganda kundrrugovë që u bë tipike për gjithë periudhën e luftës në Kosovë dhe pas saj, e që e kishin në shënjestër personalitetin njerëzor, intelektual e politik të dr. Ibrahim Rugovës. Kjo filloi me akuza se dr. Ibrahim Rugova ishte kundër UÇK-së, si ishte shall i Beogradit dhe të ngjashme. E gjitha kishte për qëllim delegjitimin përfundimtar të dr. Ibrahim Rugovës dhe largimin e tij nga skena politike e Kosovës. Situata e luftës që ishte krijuar sidomomos pas masakrave të 28 shkurtit 1998 në Likoshan dhe Qirez, ishte një situatë që në të vërtetë ishte situatë e vërtetimit të tezës së dr. Ibrahim Rugovës se në Koosvë mund të ketë masakra mbi popullin e pambrojtur shqiptar e kurrsesi luftë. Mirëpo, kjo situatë shërbeu për rrahagjoksash nga ata për të cilët shqiptarët nuk kishin dëgjuar kurrë dhe që u shfaqën si përfaqësues të UÇK-së. Mirëpo, para kësaj duhej bërë disa punë të tjera: pas masakrave të Likoshanit dhe të Qirezit, masakra e parathënë dhe e paralajmëruar nga dr. Ibrahim Rugova duhej ta eliminonte edhe drejtuesin e grupit tjetër gueril, Adem Jasharin, dretues i grupit të Drenicës. Pas eliminimit të Zahir Pajazitit, Edmond Hoxhës dhe Hakif Zejnullahut, si drejtues të grupit të Llapit, eliminimi i Adem Jasharit, kishte mesazhin e spastrimit të terrenit për njerëzit e linjës së Tiranës/Kretës, që gjatë tërë periudhës së luftës më shumë do të angazhohen në fronit kundërldk dhe kundërrugovë se sa në frontin kundërserb. Mosnjohja e institucioneve të shtetit të Kosovës nga linja e Tiranës/Kretës, bërë në emër të UÇK-së, ishte një veprim politik që shkonte drejtpërdrejt në llogari të Beogradit. Tashmë Beogradi thoshte në botë se dr. Ibrahim rugovën nuk e pranojnë vetë shqiptarët si udhëheqës të tyre. Në këtë drejtim, ison ia mbante edhe Fatos Nano, i cili kishte ardhur në krye të qeverisë pas njjë situatë gati të një lufte qytetare dhe mbi gjakun mijëra qytetarëve të vrarë të shtetit aktual shqiptar. Në kulmin e kontestimit të dr. Ibrahim Rugovës dhe të lidershipit të tij, u vendos që të mbaheshin zgjedhjet e dyta presidenciale dhe kuvendore më 22 mars 1998. Shpallja e këtyre zgjedhjeve nga ana e dr. Ibrahim Rugovës, desh e çmendi Beogradin dhe kundërrugovistët shqiptarë, sepse kjo ishte një provë reale e legjitimitetit të institucioneve shtetërore të Kosovës. është kështu për faktin se nëpërmjet këtyre zgjedhjeve do të dihej sheshit se kush kishte legjitimitetin për të folur në emrin e shqiptarëve. Kundërshtarët e mbajtjes së këtyre zgjedhjeve thirreshin në situatën e tensionuar dhe thirreshin në masakrat e kryera në Likoshan dhe Qirez, në të vërtetë, ishin ata që do të duhej të ishin pro tyre, pasi që pikërisht situata e radikalizuar dhe me një gjendje lufte, do të duhej t’i favorizonte pikërisht ata, e jo dr. Ibrahim Rugovën dhe linjën institucionaliste në përgjithësi. Këmbëngulja e dr. Ibrahim Rugovës për t’i mbajtur zgjedhjet, kishte të bënte pikërisht me faktin që t’u ofronte gjithë kundërshtarëve të tij: Qosjes, që tashmë ishte kryetar i LBD-së, Demaçit që ishte kryetar i Partisë Parlamentare, Luljeta Pula-Beqirit që ishte kryetare e PSD-së dhe gjithë të tjerëve që të mateshin me të dhe të provonin që t’ia merrnin legjitimitetin. Mos pjesëmarrja e tyre në këto zgjedhje, ndërkaq, do të dëshmonte për frikën për t’u ballafaquar me realitetin, sipas të cilit ata kishin qenë dhe kishin mbetur një pakicë mjerë që ishte në gjendje të manipulonte me disa çunakë të dyshimtë që u vlonte gjaku dhe që iu ishte turbulluar mendja, e në asnjë mënyrë me rrenat e tyre se nuk mund të mbaheshin zgjedhje derisa bëhej luftë në Drenicë. Këtyre nuk ua shtoi guximin as masakrimi i familjes së Jasharajve të Prekazit më 5- 6 mars 1998, pra para zgjedhjeve të 22 marsit 1998. Dhe kush mund të thotë se ky nuk ka qenë një investim tjetër i Beogradit në dhe për kundërshtarët e dr. Ibrahim Rugovës? Prandaj, ishte e qartë se për të gjitha këto arsye, pra për të gjitha angazhimet e Beogradit, të tiranës së atëhershme zyrtare dhe të nacionalsocialistëve të Prishtinës, për delegjitmimin e dr. Ibrahim Rugovës dhe të shtetit të Kosovës, ishte e domosdoshme mbajtja e zgjedhjeve dhe deklarimi i popullit për të gjitha këto çështje. Ishte e qartë se nëse zgjedhjet dot të dështonin për shkak se populli nuk do të dilte në zgjedhje, atëherë dr. Ibrahim Rugova do të duhej të shkonte nga politika, e nëse zgjedhjet mbaheshin dhe populli ia deklaronte përsëri legjitimitetin përfaqësues dr. ibrahim Rugovës, atëherë logjikisht kundërshtarët e tij do të duhej të shkonin. Rrezikun e ndërhyrjes së Beogradit për t’i prishur zgjedhjet e hoqi bashkësia ndërkombëtare, sidomos amerikanët, të cilët bënë një trysni shumë të madhe mbi qeverinë serbe që të mos guxonte i t’i prekte zgjedhjet. Dhe ato u mbajtën në të gjitha komunat përveç Klinës, Skënderajt dhe Gllogocit, për të cilat ishte marrë vendimi që të shtyheshin. Populli, në mënyrë plebishitare ishte deklaruar pro dr. Ibrahim Rugovës, duke e rikonfirmuar edhe një herë legjitimitetin e tij të përfaqësimit politik dhe institucional. Kjo ishte një goditje për Beogradin, për aleatët e saj dhe për gjithë kundërshtarët e dr. Ibrahim Rugovës, të cilët tashmë ishin bindur se kultura shtetërore veprimit politik, qoftë madje edhe luftës, ishte bërë pjesë e këtij populli dhe përfundimisht kishte rënë teza serbe se shqiptarët nuk dinë të bëjnë dhe të mbajnë shtet.

(vijon)